ЈУПИТЕР е навистина прекрасна планета; со своите шарени ленти и фасцинантната Голема црвена дамка – бура поголема од Земјата која беснее најмалку 150 години. Научниците неодамна го набљудуваа регионот над црвената точка со помош на вселенскиот телескоп Џејмс Веб и забележаа нешто необично во таа област.
Имено, претходно се сметаше за прилично незабележителна област, што се однесува до различни атмосферски формации, но сега е откриено дека таму има голем број сложени структури и активности.
Револуционерен телескоп
Иако Јупитер е најголемата планета во Сончевиот систем и еден од најсветлите објекти на ноќното небо, неговата горната атмосфера има прилично слаб сјај (освен светлата поларна светлина) и не е лесно за научниците да забележат детали во овој регион. . Тоа се промени со доаѓањето на Џејмс Веб.
Џејмс Веб е револуционерен инфрацрвен вселенски телескоп од девет милијарди долари. Тој е сто пати почувствителен од телескопот Хабл и главно ги набљудува пространствата на вселената во инфрацрвениот спектар, поради што може да навлезе низ облаци од гас и прашина. Хабл работеше првенствено на оптички и ултравиолетови бранови должини.
„Мислевме дека овој регион ќе биде навистина досаден“
Горната атмосфера на Јупитер е еден вид „комуникациски канал“ помеѓу магнетното поле на планетата и атмосферата. Ова е местото каде што се среќаваме со прекрасни прикази на поларна светлина (слика подолу), поттикната од вулкански материјал исфрлен од месечината на Јупитер, Io (Ija).
Поблиску до екваторот, структурата на горната атмосфера е под влијание на сончевата светлина, а со оглед на тоа дека Јупитер добива само 4% од сончевата светлина што стигнува до Земјата, астрономите сметале дека овој регион би бил хомоген по природа, односно донекаде безличен, пишува ЕСА. .
Затоа, научниците беа изненадени кога открија низа сложени структури во областа, вклучувајќи темни лаци и светли точки. „Мислевме дека овој регион ќе биде навистина досаден“, вели планетарниот научник Хенрик Мелин од Универзитетот во Лестер во Обединетото Кралство. „И испадна дека е исто толку интересно како аурорите, ако не и повеќе. Јупитер никогаш не престанува да воодушевува“, додаде тој.
Влијание на гравитационите бранови
Иако овие формации главно се управувани од сончевата светлина, експертите веруваат дека обликот и структурата на горната атмосфера мора да бидат под влијание и на некој друг механизам. „Структурата може да се промени и поради гравитационите бранови; слично на брановите што се кршат на плажата и создаваат линии во песокот“, објасни Мелин.
„Овие бранови потекнуваат длабоко во турбулентната долна атмосфера, насекаде околу Големата црвена дамка, и можат да патуваат горе, менувајќи ја структурата и емисиите на горната атмосфера“, додаде тој.
Гасен џин со необична атмосфера
Јупитер е второто по големина тело во целиот Сончев систем, по Сонцето. Тој е толку голем што сите други планети од нашиот Сончев систем би можеле да се вклопат во него. На пример, во него би можеле да се вклопат дури 1.300 земји. Во просек, тоа е оддалечено од нас околу 600 милиони километри.
Овој гасен џин има навистина необична атмосфера. Неговите појаси на светли и темни облаци се вртат околу Јупитер на различни височини и патуваат во спротивни насоки. Сè уште не разбираме целосно зошто.
Кога ќе го погледнете Јупитер на различни бранови должини, можете да видите детали кои не се видливи во видливиот спектар. На пример, ако го набљудувате преку оптички телескоп, нема да ги видите најсилните поларни светлина во Сончевиот систем. Зошто? Затоа што овие поларници „блескаат“ во ултравиолетовиот спектар.
Големата црвена дамка е всушност огромна бура со ветрови кои „дуваат“ со брзина од околу 320 km/h. Оваа бура трае најмалку 150 години, а веројатно и подолго. Имено, иако во 17 век забележавме голема точка на Јупитер преку телескоп, сепак не знаеме дали се работи за истата бура.
Истражувањето наречено јоносферски неправилности на Јупитер забележани од JWST беше објавено во списанието Nature Astronomy.
