Според пишувањето на Washington Post, администрацијата на Доналд Трамп денеска би требало да објави дека употребата на популарниот лек Tylenol кај трудници (во светот познат како парацетамол) е поврзана со ризик од аутизам.
Официјалните лица на Трамп денеска исто така би требало да најават иницијатива за истражување на лекот леуковорин, кој наводно би можел да лекува аутизам.
Сам Трамп ја најави оваа објава за време на неделната комеморација за убиениот конзервативен активист Чарли Кирк, изјавувајќи: „Мислам дека го најдовме одговорот за аутизмот.“ Ден претходно, тој рече дека планираната објава ќе биде „една од најважните работи што ќе ги направиме.“
Научната заедница е скептична, бидејќи засега нема убедливи докази ниту за една од овие тврдења.
Историја на лекови и ризици
Постојат случаи кога одредени лекови, земени од трудници, подоцна биле сигурно поврзани со штетни последици за децата. Меѓутоа, во меѓувреме стандардите за медицински истражувања значително се заостриле, а за безбедноста на парацетамолот, кој се користи веќе 70 години од милијарди луѓе, постојат многу студии.
Насоки и сомнежи
Идеите за можните ефекти на парацетамол и леуковорин произлегуваат од претходни студии кои покажале одредени индиции, но тие не можат да се сметаат за научно потврдени. Напротив, постојат големи и методолошки квалитетни студии кои ги отфрлаат овие врски.
Според актуелните медицински насоки, парацетамолот е безбеден лек и може да се користи за време на бременост, додека можните ефекти на леуковоринот се уште треба да се истражат подетално.
Студии кои поставиле сомнеж
Едно истражување од 2019 година во JAMA Psychiatry на 996 мајки со деца покажало дека децата со највисоки нивоа на метаболити на парацетамол во крвта имале 3,6 пати поголема веројатност за аутизам, но тоа е набљудувачка врска и не докажува причинско-последична поврзаност.
Meta-анализа од 2021 година во European Journal of Epidemiology опфатила 73.881 мајка и дете и покажала 19% зголемување на ризикот од аутистични симптоми ако мајките користеле парацетамол во бременоста.
Студии кои ги отфрлиле сомнежите
Најголемата студија со контрола на браќа и сестри, објавена во JAMA 2024 година во Шведска на 2,48 милиони деца, покажала мали зголемувања на ризикот, но кога се контролирале браќата и сестрите од истите семејства, ризикот за аутизам, ADHD и интелектуални тешкотии не бил зголемен. Ова значи дека парацетамолот сам по себе не е причинител за аутизам.
Научниците заклучиле дека претходните поврзаности најверојатно се должат на збунувачки фактори, како што се заболувања или симптоми за кои мајките го земале лекот – температура, инфекции, мигрена и слично.
Ставови на стручни организации
Nature Reviews Endocrinology (2021): препорака за минимална и краткотрајна употреба на парацетамол за претпазливост.
Американски колеџ на гинеколози (ACOG, 2021): нема јасни докази за директна врска меѓу парацетамол и аутизам; парацетамолот останува прв избор за болка и температура.
Американски Национален институт за здравје (NIH, 2024): шведската студија не покажала причинска врска помеѓу парацетамол во бременост и ASD/ADHD.
Леуковорин и истражувања
Во моментов нема големи, квалитетни студии на луѓе кои би покажале дека леуковоринот во бременост спречува аутизам.
Важно е да се разликува леуковоринот (активиран редуциран фолат) од фолната киселина (синтетски облик на витамин B9), која се препорачува на трудници за спречување оштетување на невралната цевка.
Малата италијанска студија од 2025 година покажала дека децата на две трудници со автоантитела на фолатниот рецептор FRα кои земале леуковорин, не развиле ASD, но ова е индикативно, а не доказ.
Заклучок
Сè уште нема докази дека парацетамол или леуковорин се ефективни за спречување или лекување на аутизам. Ако најавите на Washington Post се точни, тешко е да се заклучи дека станува збор за нешто ново или спектакуларно.
Читај и ова:
- 1.ФОТО Цистерна со нафта излетала и се запалила на патот Гевгелија-Богданци
- 2.Сите аплаудираа, освен министерот Муртезани по говорот на претседателката Давкова во ОН
- 3.Македонец по грешка ослободен од затвор во Австрија, имал исто име и презиме со друг затвореник
- 4.Македонец уапсен при продажба на дрога во Виена – во станот пронајдени уште три килограми кокаин!
- 5.Трагедија во Кисела Вода: 38-годишен скопјанец починал во својот дом!
