Германија се соочува со предизвици во однос на пензискиот систем. Се зголемува бројот на пензионери, а се намалува бројот на вработени. Министерот за финансии предлага инвестирање во акции, но опозицијата критикува.
Откако генерациите родени помеѓу 1955 и 1969 година – познати како „бејби бумери“ – ќе се пензионираат, се очекува тие да живеат подолго. Сепак, бројот на вработени во Германија не расте пропорционално. Тоа значи дека зголемениот број на пензионери ќе биде оптоварен со сè помалиот број на вработени. Се поставува прашањето: кој ќе ги финансира пензиите на постарите генерации?
Германскиот пензиски систем, кој беше воведен во 1889 година, се заснова на задолжително осигурување, каде што пензиите на сегашните пензионери се финансираат со суми на пари одземени од платите на вработените – систем познат како „договор за генерација“.
На почетокот на 60-тите години имало шест работници за еден пензионер. Денеска тој сооднос е 2:1, а сè уште опаѓа. Значителен дел од федералниот буџет оди за дополнување на германскиот пензиски систем: во 2024 година во пензискиот фонд ќе бидат уплатени 127 милијарди евра, што сочинува една третина од сите државни расходи. Оваа сума се очекува да се зголеми речиси двојно до 2050 година.
Во исто време, пензионерите станаа значајна група избирачи. Затоа обезбедувањето на функционирањето на пензискиот систем стана тема на жестока дебата и има итна потреба да се направи нешто.
Владејачката коалиција, која ја сочинуваат социјалдемократите (СПД), Зелените и либералите (ФДП), не сака да ги намали пензиите. Тој, исто така, не сака да ги зголеми придонесите за пензија или старосната граница за пензионирање – која сега е 67 години.
Нов план: „Пензија од акции“
За да се реши проблемот, министерот за финансии Кристијан Линднер (ФДП) предложи план според кој федерацијата прво ќе земе заем од дванаесет милијарди евра и ќе го инвестира на берзата.
Конкретно, се планира формирање на фонд со кој ќе управува независна јавна фондација – како т.н генерациски капитал. Парите ќе бидат распределени на глобално ниво во акции, а добивката ќе се врати во јавната каса.
„Повеќе од еден век, пензиските можности што ги нуди пазарот на капитал беа пропуштени. Сега ние би инвестирале во иднината на ова општество“, напиша Линднер на X.
Сумата од дванаесет милијарди евра секоја година во наредниот период треба да се зголемува за три отсто. До 2035 година акциите треба да бидат во вредност од најмалку 200 милијарди евра за поддршка на државното пензиско осигурување.
Критики од ЦДУ
ЦДУ, како најголема опозициска партија, го критикува планот како неефикасен. Аксел Кнериг, заменик-претседател на Комисијата за труд и социјални прашања во Бундестагот, за „Ипен медиа“ изјави дека таканаречениот пензиски пакет II не гарантира „долгорочна безбедност на германските пензии“.
ЦДУ во суштина не е против инвестирање на пазарот на капитал, со цел да се генерираат дополнителни каматни приходи, но сегашниот концепт, според Кнериг, не носи „значителен приход со оглед на дополнителното должничко оптоварување“.
Распространетите вложувања во акции, според податоците на Германскиот институт за берза, во просек носат годишен принос од шест до осум проценти. Министерот за финансии Кристијан Линднер очекува „повеќе од три, четири отсто профит“.
Инвестирањето на берзата носи ризик од целосна загуба на пари, но според податоците на Сојузното Министерство за финансии, треба да се воспостави безбедносен механизам за заштита на имотот на фондацијата.
Како функционира германскиот пензиски систем?
Во Германија државното пензиско осигурување е задолжително само за вработените. Самовработените, односно приватниците и сопствениците на компании можат да плаќаат пари во државниот пензиски систем или во приватно осигурување. Државните службеници со посебен статус – државни службеници – се ослободени од плаќање задолжителни придонеси и имаат сопствен пензиски систем. Овие две групи сочинуваат околу 12 отсто од работната сила во Германија.
Во минатото, политичарите од левиот центар често бараа овие добро платени групи на државни службеници да се интегрираат во националниот систем на осигурување. Затоа што само така системот може да се стабилизира на долг рок.
Во моментов во државниот пензиски фонд се исплаќаат 18,6 отсто од бруто месечната плата на вработениот, при што работникот и работодавачот плаќаат по половина. Месечниот придонес не смее да надмине 1404,30 евра.
Владата очекува дека стапката на придонеси ќе се зголеми на 20 отсто од 2028 година и на 22,3 отсто до 2035 година, а на ова ниво ќе остане до 2045 година.
Сегашното „ниво на пензија“ – износот што им се исплаќа на пензионерите секој месец – е само 48 отсто од просечната месечна плата, а владата планира тоа законски да го гарантира до 2040 година.
Што ако државната пензија не е доволна?
Во 2023 година, според податоците на германското пензиско осигурување, просечната месечна пензија во Германија изнесувала 1550 евра. Сегашните податоци покажуваат дека 61 процент од пензионерите добиваат помалку од 1.200 евра месечно од државното пензиско осигурување. Секој трет пензионер добива дури и помалку од 750 евра.
Многу жени во Германија добиваат значително помала или дури и никаква пензија. Тоа е затоа што тие работеле на полето на ниско платени работни места. Многумина беа домаќинки со години и не се вратија на работа во годините по раѓањето на нивните деца.
Повторното вработување по долго отсуство од пазарот на трудот не е лесно. На многумина пензијата не им е доволна за покривање на основните трошоци, па работат на нејзино дополнување или добиваат социјални надоместоци од државата.
Доаѓаат избори…
Предизборната кампања за изборите во Бундестагот во 2025 година е на самиот агол. Се очекува пензиите да играат важна улога. Сара Вагенкнехт сака да ја позиционира својата нова партија БСВ како „гласот на германските пензионери“. Поранешната водечка политичарка на партијата Левица најави дека за време на изборната кампања ќе се фокусира на темата за обезбедување пензии.
„Пензиите се веројатно најголемиот социјален проблем денес“, рече Вагенкнехт во интервју за весникот „Аугсбургер алгемајне цајтунг“. „Општествено-политички скандал е што многу луѓе добиваат мала пензија и покрај децениските придонеси.
Прашањето е дали германската влада ќе може да профитира од пензиските планови од добивките на акциите за време на изборната кампања во 2025 година. Дури и ако планираното финансирање на пензиите во акции се усвои во Бундестагот – проектот може да го олесни пензискиот систем само ако функционира на долг рок.
