Роверот на НАСА, Perseverance, собрал докази дека атмосферата на Марс е електрично активна, детектирајќи електрични празнења – што еден научник ги нарече „мини-громови“ – поврзани со вирлачи кои редовно се движат по површината на Црвената планета.
Роверот со шест тркала, кој ја истражува Марс од 2021 година на локацијата наречена кратер Езеро на северната хемисфера, ги снимил овие електрични празнења во аудио и електромагнетски записи направени со неговиот инструмент SuperCam, соопштија научниците. Станува збор за првата документација на електрична активност во тенката марсовска атмосфера.
„Овие празнења претставуваат големо откритие, со директни импликации врз хемијата на марсовската атмосфера, климата, населеноста и иднината на роботските и човечки истражувања“, изјави планетарниот научник Баптист Шид од Институтот за истражување на астрофизика и планетологија во Франција, главен автор на студијата објавена во списанието Nature.
Опасност за опрема и идни мисии
„Електричните напони потребни за овие празнења веројатно ќе влијаат врз движењето на прашината на Марс, процес кој е основа за климата на планетата и кој сè уште е слабо разбрана. Понатаму, овие електростатички празнења можат да претставуваат ризик за електронската опрема на тековните роботски мисии – па дури и опасност за астронаутите кои еден ден ќе ја истражуваат Црвената планета“, додаде Шид.
Научниците анализирале 28 часа снимки од микрофонот кои роверот ги собра во текот на две марсовски години, откривајќи 55 електрични празнења, обично поврзани со вирлачи и фронтови на прашински бури.
„Не откривме гром според вообичаената дефиниција. Беше мала искра, можеби долга неколку милиметри, не сосема гром. Звучеше како искра или пукот на камшик“, изјави коавторот на студијата Ралф Лоренц од Лабораторијата за применета физика на Универзитетот Johns Hopkins во Мериленд.
Прашински вирлачи и силен ветер
Шеснаесет празнења биле забележани за време на две блиски средби на Perseverance со вирлачи на прашина.
Друга студија, објавена во октомври, покажа дека вирлачите се чести на сувиот и прашинест Марс. Две орбитирачки летала детектирале брзини на ветер до околу 158 км/ч во вирлачите кои подигаат прашина.
Внатрешната динамика на овие вирлачи предизвикува електрични празнења. „Би го нарекол тоа ‘мини-громови’“, рече Шид. „Феноменот е предизвикан од триење на ситни зрна прашина кои се тркаат едно со друго во атмосферата, што создава наелектризирање и потоа ослободува нивниот полнеж како електрични лакови долги само неколку сантиметри, со звучни ударни бранови.“
Планети со електрична активност
Марс се приклучува на Земјата, Сатурн и Јупитер како планети познати по атмосферата со електрична активност. Иако сè уште не е документирано, други светови во Сончевиот систем, вклучувајќи ја Венера, Уран и месечината на Сатурн, Титан, исто така можат да имаат ваква карактеристика, наведуваат научниците.
