Италија се приклучи на малкуте земји во Европската унија кои го дефинираа фемицидот како посебно кривично дело, за кое е предвидена казна доживотен затвор.
Иако законот е поздравен како значаен чекор, експертите изразуваат сомнеж во неговото реално превентивно дејство.
Овој потег е поттикнат од бран на бес по убиството на 22-годишната Џулија Чекети во 2023 година, што предизвика национална дебата за фемицидот и пропустите на државата, пишува Euractiv.
Хрватска меѓу ретките земји кои го „озакониле“ фемицидот
Досега само Кипар, Малта и Хрватска го дефинирале фемицидот како самостојно кривично дело, додека во остатокот од блокот родово мотивираното убиство е дел од постоечките закони за убиство или семејно насилство.
Италијанската реформа претставува значаен исчекор. Со новиот член на Кривичниот законик, фемицидот се утврдува како самостојно кривично дело со казна доживотен затвор.
Законот се применува кога жена е убиена поради дискриминација, омраза или обид за контрола, вклучително и случаи на насилство по одбивање на започнување или продолжување на врска. Опфаќа и убиства по прекин на врска кога се вклучени деца, што, според пратениците, често открива трајна „посесивна“ динамика.
Според податоците, меѓу јануари и 20 октомври 2025 година, 85 жени биле жртви на намерно убиство, што е намалување во споредба со 102 во истиот период во 2024 година. И покрај малото намалување, уделот на жените меѓу сите жртви на убиства достигна највисоко ниво забележано во Италија – повеќе од една третина од сите убиени лица биле жени.
Никој во парламентот не беше против
Посебно е тоа што законот беше донесен со широка политичка поддршка: 237 гласа „за“ и ниту еден против, обединувајќи партии кои ретко се согласуваат околу правосудната политика.
Премиерката Џорџа Мелони го прогласи исходот како доказ за „национална решителност“ против родово мотивирано насилство, додека лидерката на левото централно крило, Ели Шлеин, соработката ја опиша како клучен сигнал за тема која инаку го дели парламентот.
Во рамките на владејачкото десничарско мнозинство, пратениците ја гледаат реформата како чекор во поширока стратегија за позиционирање на Рим како лидер во меѓународната заштита на жените. Каролина Варчи, пратеничка од крајната десница, изјави дека фемицидот бара сопствена правна дефиниција.
„Насилството врз жените има специфичност, вкоренета во образците на доминација и контрола“, рече таа, додавајќи дека именувањето на проблемот пред институциите дава појасни алатки за интервенција. Таа потсети дека Италија веќе „зема меѓународно водство“ со класифицирањето на сурогатството како универзален криминал, пример кој често го наведува владејачката коалиција кога го опишува својот пристап кон женските права.
Прекретница или симболичен гест?
Сепак, надвор од политичките кругови, критиките се значително поостри. 77 правни експерти предупредија дека законот веројатно нема да донесе значајни промени во пракса, оценувајќи го како „популистички“ кривичен инструмент со малку практично влијание.
Тие истакнуваат дека италијанските судови веќе можат да изрекуваат доживотни казни за родово мотивирани убиства и дека докажувањето на мотиви како „омраза“, „дискриминација“ или „контрола“ може да го отежни применувањето на новиот закон.
Емануеле Корн, професор по кривично право на Универзитетот во Павија, додава дека превенцијата не произлегува од построги казни, повлекувајќи паралела со Латинска Америка, каде законите за фемицид, често прецизно формулирани, не успеале да го намалат бројот на убиства.
Законот не се занимава со подлабоките културни и институционални причини за насилство врз жените, од недоволно финансирани услуги до вкоренети општествени норми, рече Чезаре Пароди, претседател на Националната асоцијација на судии.
Сепак, владата инсистира дека новиот закон е дел од поширок пакет мерки. Пратеничката Варчи истакна и други чекори, како удвострување на средствата за сигурни куќи и центри за борба против насилство, нови финансиски поддршки за жртвите и програми за обезбедување економска независност.
„Често повикот на бесплатната линија за помош на жртвите на насилство и прогон спасува живот“, рече таа, нагласувајќи дека владејачкото мнозинство го гледа законот за фемицид не само како кривичен инструмент, туку како дел од поширок систем за превенција и помош.
