Кинески научници неодамна објавија дека за прв пат во историјата успеале системски да го превратат биолошкото стареење кај примати блиски до човекот, и тоа со помош на клетки од човечки потекло.
Не се работи за глувци или експерименти во епрувета, туку за вистински мајмуни, генетски и физиолошки многу слични на човекот.
Резултатите од студијата, објавени во престижното списание Cell, отвораат врата кон нешто што многумина до неодамна го сметаа за научна фантастика – вистинска регенерација на телото, виталните органи и мозокот.
Лидери во регенерацијата
Истражувачкиот тим го предводеле професор Џинг Ку и професор Гуанг-Хуи Лиу од Кинеската академија на науките, институција која последните години води светска трка во регенеративната биологија и биотехнологијата.
Нивната цел била да создадат таканаречени сенесценциски отпорни човечки мезенхимски предаторски клетки (SRCs) – човечки мезенхимски клетки кои се генетски „програмирани“ да бидат отпорни на стареење. Тие клетки се своевидни „биолошки мајстори за поправки“ – можат да регенерираат ткива, да создаваат коски, ‘рскавица, крвни садови и мускули. Сепак, со текот на годините и тие стареат, губат енергија и способност за регенерација.
Научниците, користејќи CRISPR технологија и други прецизни генски алатки, ги модифицирале клетките за да избегнат состојба наречена клеточна сенесценција – кога клетките престануваат да се делат, но и понатаму ослободуваат воспалителни молекули кои го оштетуваат околното ткиво.
Експеримент со мајмуни блиски до човекот
Тимот потоа ги тестирал модифицираните човечки клетки на макаци (cynomolgus macaques), примати кои имаат висок степен на генетска сличност со човекот – околу 93%.
За споредба, глувците, кои често се користат како модели во лабораториски истражувања, со нас делат околу 85% ДНК.
Во експериментот кој траел 44 недели, постарите мајмуни редовно добивале инјекции со овие клетки.
Помлад изглед на 10 органски системи
По десет месеци третман, забележано е помладување во десет органски системи и во 61 тип на ткиво, вклучувајќи мозок, коски, заби, репродуктивен систем, крвни садови и имунолошки клетки.
Најимпресивен резултат е што ниту едно животно не покажало штетни нусефекти – нема тумори, имунолошко одбивање, губење на тежина или други знаци на токсичност.
Како научниците утврдиле дека мајмуните навистина се помладуваат?
Во експериментот биле користени епигенетски часовници – алгоритми кои ги анализираат хемиските ознаки на ДНК и релативно прецизно ја проценуваат биолошката возраст на клетките.
Резултатите покажале значително намалување на епигенетската старост во повеќе ткива, вклучувајќи мозок и црн дроб. Во некои случаи, биолошката возраст се намалила за неколку години, што е огромен ефект кај примати со животен век сличен на човековиот.
Што се случило во телото?
Еден од клучните увиди бил дека SRC клетките не делуваат само таму каде што се инјектирани, туку и во други делови од телото преку сигнали кои ги испраќаат во крвотокот – таканаречени егзосоми кои пренесуваат протеини и РНК молекули. Тие егзосоми можат да поттикнат регенерација во далечни органи, што значи дека терапијата има системски ефект.
Промените не биле само молекуларни; животните покажале подобрувања во функциите – од густина на коски до активност на мозокот и имунолошкиот одговор.
Некои покажале и обновување на репродуктивните функции, што претходно било забележано само кај глувци.
Генска регулација и ефект на егзосомите
Во повеќе од 50% од тестираните ткива забележана е враќање на регулацијата на генски мрежи поврзани со стареењето. Анализите покажале дека профилите на клеточната експресија во периферните крвни клетки се „вратени“ за околу 33%, во хипокампусот на мозокот за 42%, а во јајниците за 45%.
Епигенетските и клеточните часовници процениле дека биолошката возраст на невроните е вратена за околу 6-7 години, а на ооцитите за 5 години.
Авторите заклучиле дека еден од клучните механизми на делување на SRC клетките е во нивните егзосоми, кои содржат молекули што ја намалуваат хроничната воспалителна состојба и помагаат во одржување на стабилноста на геномот и епигеномот.
Кога егзосомите од SRC клетките биле тестирани на глувци, забележано е намалување на дегенерацијата на органите. Во in vitro студии, овие егзосоми покажале способност за помладување на човечки неврони, клетки на јајници, ендотелни клетки и хепатоцити, што сугерира дека сигнализацијата преку егзосоми може да биде клучен механизам за превратување на стареењето.
Зошто е ова откритие важно?
Научниците планираат да го прошрат истражувањето на други примати и, во наредните години, да започнат клинички испитувања на луѓе, доколку податоците за безбедност останат совршени.
Тие истакнуваат дека целта не е постигнување бесмртност, туку лекување на болести поврзани со стареење – како остеопороза, Алцхајмерова болест, дијабетес тип 2 и дегенерација на органите.
Студијата предизвика одек во научната заедница, бидејќи покажува дека терапијата со човечки клетки може системски да го помлади организамот на примати, со ефект врз повеќе системи, вклучувајќи го мозокот, и без токсични или канцерогени последици.
Со други зборови, ова е прва клинички релевантна потврда дека е можно не само да се успори стареењето, туку и делумно да се врати биолошкиот часовник назад, барем кај животни блиски до човекот.
Што следи?
Според порталот на Кинеската академија на науки (CAS), ова откритие сугерира дека сигнализацијата преку егзосоми може да биде основен пат за превратување на процесот на стареење.
„Овие наоди ја истакнуваат терапијата со SRC како ветувачка интервенција за мултисистемско стареење. Показува заштитна ефикасност во повеќе меѓусебно поврзани системи, како што се нервниот, репродуктивниот и имунолошкиот систем, и нуди холистички пристап кој надминува терапии насочени кон поединечни цели.“
Читај и ова:
- 1.Зеленски: Украина ја зголемува употребата на оружје со долг дострел и санкциите против Русија
- 2.Го славиме Свети Јован Богослов, апостол и евангелист
- 3.Дневен хороскоп – четврток – 9 октомври 2025 година
- 4.Финансиските друштва со рекордни 150 милиони евра кредити кон населението
- 5.Израел и Хамас ја потпишаа првата фаза од планот – Трамп: Ова е невидено, знаеме што следи
