Сѐ повеќе луѓе – и млади и постари – се чувствуваат осамено, покажуваат нови истражувања. Како е можно во време кога светот е поврзан повеќе од кога било благодарение на паметните телефони, една четвртина од светското население да се чувствува изолирано?
Новите истражувања укажуваат дека растечкото чувство на осаменост, заедно со ризиците поврзани со појава на мозочен удар, срцеви заболувања, депресија и стрес, се шири и меѓу младите и постарите граѓани во индустријализираните земји.
Кај групата млади од 16 до 24 години, уделот на оние кои секојдневно контактираат со пријатели паднал од 44 проценти во 2015 година на 36 проценти во 2022 година, по претходниот пад од девет процентни поени помеѓу 2006 и 2015 година, според податоците на Организацијата за економска соработка и развој (OECD).
Меѓу 2018 и 2022 година, младите биле групата која најмногу го почувствувала влошувањето на социјалните односи, соопшти OECD на неодамнешниот состанок во Париз.
Кај постарите лица на возраст од 65 години и повеќе, најголем пораст на социјална изолација е забележан во сите возрасни групи. Уделот на луѓе кои изјавиле дека никогаш не се гледаат со пријатели пораснал за 5,5 процентни поени – на 11,4 проценти – меѓу 2015 и 2022 година.
Мажите и младите како нови ризични групи
Долготрајната осаменост е поврзана со неколку добро познати здравствени ризици, но OECD укажува и на нејзината поврзаност со послаб работен учинок, поголема веројатност за невработеност или предвремено напуштање на образованието.
Истражувачите забележале дека мажите и младите се појавуваат како нови ризични групи.
„Додека мажите традиционално припаѓаа на групи со пониска стапка на чувство на осаменост и подобар квалитет на меѓусебни односи од жените, меѓу 2018 и 2022 година ситуацијата кај двата пола се влошила“, наведуваат авторите на студијата.
Во исто време, значајни фактори кои влијаат врз чувството на осаменост се невработеноста и ниските приходи, како и повозрасната доба и животот во самотија. „Во споредба со општата популација, невработените лица и оние со најниски приходи се приближно двојно посклони кон чувство на осаменост.“
OECD предупредува дека севкупниот пораст на изолацијата најверојатно е одраз на намалената желба за директен контакт, што се појави за време на пандемијата на коронавирусот.
Воопшто, студијата на OECD покажува дека во индустријализираните земји уделот на луѓе кои во последните 15 години лично се среќаваат и дружат со други лица постојано опаѓа, додека честите контакти со пријатели и семејство преку телефон или социјални мрежи се зголемиле.
Осамени и покрај технологијата што треба да нѐ поврзува
Слични податоци од 2024 година покажале дека речиси една четвртина од светското население се чувствува осамено, а американската истражувачка организација „Gallup“ предупредила на појава на „сериозни физички и ментални последици“.
Порастот на осаменоста се случува и покрај деценискиот технолошки напредок – како создавањето на социјалните мрежи – кои треба да им помогнат на луѓето да останат во контакт едни со други на ниво какво што никогаш досега не било возможно.
Истражувањата покажале дека постарите лица можат да спречат осаменост доколку користат интернет. Студија од 2024 година, објавена во списанието Nature Human Behaviour, открила дека луѓето на возраст над 50 години кои користат интернет во просек имаат помалку симптоми на депресија.
Сепак, особено меѓу младите, има индикации дека зависноста од паметни телефони и бесконечното прелистување пораки и апликации придонесуваат за проблеми со менталното здравје.
Социјални мрежи и демографски промени
Во 2023 година, американскиот хирург Вивек Мурти предупреди дека социјалните мрежи им штетат на помладите корисници.
Истата година тој предупреди и на поширока „епидемија на осаменост“ во САД, нагласувајќи дека таа води кон поголем ризик од кардиоваскуларни заболувања, деменција, мозочен удар, депресија, анксиозност и прерана смрт. Кон крајот на 2023 година, Светската здравствена организација (СЗО) ја наведе осаменоста како здравствен проблем.
Демографските и општествените промени во богатите земји, според некои студии, придонеле за пораст на бројот на осамени луѓе. Една од причините е што семејствата стануваат сѐ помалобројни, а постарите лица сѐ почесто се сместуваат во домови за стари лица наместо за нив да се грижат членовите на семејството.
Лекари од Универзитетот Харвард во 2025 година објавиле истражување кое покажува дека кај лицата над 50 години кои се „хронично осамени“, постои 56 проценти поголема веројатност да доживеат мозочен удар во споредба со своите врсници.
