Институтот за геополитика, економија и безбедност (IGES) во Сараево беше домаќин на поранешниот македонски претседател, Стево Пендаровски, кој одржа предавање и беше главен гостин на дијалогот со членовите и пријателите на IGES насловен „Нова геополитичка парадигма: Местото на Балканот во Европа што се менува“.
Пендаровски направи краток осврт на политичкиот систем на поранешна Југославија за да направи академска споредба со денешниот систем, обезбедувајќи основа за презентација на клучните геополитички промени на Балканот од распадот на Југославија до современата ера.
Тој истакна дека крајот на биполарниот свет (1949–1991) и влегувањето во униполарниот момент беше клучен геополитички пресврт, кој овозможил создавање на седум независни држави од поранешна Југославија. Следниот значаен момент беше бомбардирањето на тогашната Сојузна Република Југославија од НАТО во 1999 година, што според Пендаровски, било доживеано различно во регионот – од одобрување до противење.
Тој објасни дека потоа регионот почнал да се интегрира во НАТО и Европската Унија, почнувајќи од Словенија, што отворило пат за интеграција на другите земји од поранешна Југославија.
Америка била присутна во регионот до 11 септември 2001 година, по што постепено се повлекла, оставајќи ги политичките и безбедносните процеси на Европската Унија, која поради сложениот систем на донесување одлуки е побавна.
„Бидејќи бевме претежно оставени на домашните економски и политички елити, а немавме никакво демократско искуство, започна забавувањето на евроатлантската интеграција“, објасни Пендаровски, додавајќи:
„Треба да се знае дека никој не го сменил името на својата земја за да стане членка на меѓународна организација, како што направи Македонија кога се приклучи на НАТО. Ова ја направи Македонија побезбедна земја“.
Тој оцени дека руската инвазија на Украина во 2022 година е значаен геополитички момент, со големо влијание врз свеста во Европа, а доаѓањето на претседателот Трамп на власт исто така носи промени во геополитиката. Пендаровски нагласи дека изолацијата не е одржлива стратегија и дека автократите го поддржуваат Трамп заради контрола на државите, но историјата покажува дека затворените држави не стануваат големи.
На крајот, Пендаровски оцени дека најавата за приклучување на Албанија и Црна Гора кон Европската Унија до крајот на деценијата е важна, но за жал, засега владата во Скопје не размислува за приклучување во таа насока.
