Денеска започнува постепена примена на Европскиот систем за влез/излез (ЕЕС) на дел од надворешните гранични премини на Шенген. Новиот систем ја заменува традиционалната печатна логика во пасошите со електронски запис и биометриски податоци за сите државјани на трети земји кои влегуваат краткорочно во Шенген (до 90 дена), со цел уедначување на процедурите и скратување на субјективниот дел од проверките.
Граничните служби предупредуваат на можни застои во првите недели, бидејќи собирањето отпечатоци и лице-скенирање одзема време. Брзината на протокот ќе зависи од бројот на е-киосци, обученоста на персоналот и инфраструктурата на секој премин.
При првиот влез, секој патник од земја надвор од ЕУ ќе биде регистриран со биографски податоци, четири отпечатоци и лицев биометриски шаблон. Системот автоматски ќе ја следи рамката „90/180“ за престој и ќе сигнализира прекорачувања. Следните влезови и излезови ќе се скратат на верификација на веќе внесените податоци, што ќе го забрза движењето. ЕЕС не важи за државјани на ЕУ/Шенген и носители на долгорочни дозволи, кои ќе продолжат по досегашните канали.
Рол-аутот е фазен: во првите 30 дена земјите членки треба да евидентираат најмалку 10% од преминувањата, до 90-от ден покриеноста треба да достигне 35%, а до 180-от ден се очекува целосно евидентирање на сите влезови и излези. Според планот, од 10 април 2026 ЕЕС ќе функционира на сите копнени премини, пристаништа и аеродроми на надворешната граница на ЕУ/Шенген.
Искуството на патниците ќе зависи од типот на премин. Аеродромите со самопослужувачки киосци полесно ќе ја апсорбираат транзицијата отколку копнените премини со висок сезонски притисок. Туристичките коридори и прекуграничните работни рути може да почувствуваат подолги колони додека се прибираат првичните биометриски записи. Граничните служби веќе најавуваат засилени линии и советуваат патниците да пристигнуваат порано, особено во шпиц и празнични периоди.
ЕЕС е дел од пошироката архитектура за „паметни граници“ и ќе се интегрира со системот за овластување за патување ETIAS. За државјаните со безвизен режим, комбинацијата ЕЕС+ETIAS значи дека пред патувањето се поднесува онлајн авторизација, а на граница се врши дигитален влез/излез со биометрија. За носителите на визи, проверките остануваат конзуларни, но граничното движење ќе се евидентира преку ЕЕС.
