„Една од последните шанси во Јужна Европа да се истражи патот помалку патуван.“ Вака престижниот американски медиум CNN ја опишува Северна Македонија во својата најнова опширна репортажа. Од електрично зелените падини до снежните врвови, земјата е претставена како неистражен џеб на Балканот каде слоевитата историја – од византиската и отоманската до југословенската ера – се спојува со сеприсутните планини за да создаде култура на длабока традиција и искрено гостопримство.
Лоцирана директно северно од Грција, оваа континентална нација е опишана како една од најпланинските земји во светот, а драматичниот терен е централен дел од нејзиниот идентитет.
„Планина пред мене, планина зад мене“
Фросина Пандурска-Драмиќанин, која работи на рурален развој, за CNN го опишува чувството на припадност кон оваа географија: „Кога ќе влезам во мојот автомобил, во кој било правец да возам, имам планина пред мене и планина зад мене. Мислам дека ова е најдобриот начин да се опише мојата земја“.
Иако земјата е малку поголема од американската сојузна држава Вермонт, таа сè уште ги нема искусено гужвите од туристи кои го задушуваат поголемиот дел од Јужна Европа секое лето. Туристичките работници се претпазливи во привлекувањето на масовен туризам што би можел да го наруши квалитетот на живот, но знаат дека секторот има простор за раст.
Александар Богоевски од агенцијата „Sustainable Adventure Travels“ истакнува дека многу туристи само поминуваат низ земјата на пат кон Грција или Албанија. „Приближно еден милион патници транзитираат низ Македонија во текот на летото. Тие не застануваат, а мислам дека има толку многу работи што можат да се видат,“ вели Богоевски.
Духовните светилишта и Охридскиот бисер
Репортажата ги води читателите по малите, крилести патишта кои кријат беспрекорно зачувани византиски манастири, некои стари и над 1.000 години. Посебно се издвоени:
- Бигорски манастир: Познат по својот детален дрвен иконостас и златни лустери, сместен во близина на Националниот парк Маврово.
- Свети Наум: Манастир кој стои на работ на Охридското Езеро од 905 година.
Охридското Езеро е опишано како „крунискиот дијамант“ на земјата. Како светско наследство на УНЕСКО, тоа привлекува посетители поради својот биодиверзитет со околу 1.200 видови растенија и животни, но и поради традиционалното искуство – купување охридски бисери и уживање во баровите покрај брегот.
Гастрономија: „Вонземски“ зеленчук и култ кон ајварот
Храната зазема централно место во искуството. Ана Лабор, која управува со агротуристичкиот бизнис „Spirit of Prespa“, објаснува дека малите семејни фарми им овозможуваат на земјоделците да посветат повеќе време на своите посеви.
Резултатот е производ кој за американските стандарди изгледа „вонземски“ – праз долг речиси еден метар, домати со големина на топки за софтбол и црвени пиперки чиј мирис се чувствува од далеку.
CNN ги издвојува локалните специјалитети што секој патник мора да ги проба:
- Ајвар: Кремаст намаз од пиперки кој се третира со посебна почит и се подготвува со макотрпна работа во дворовите на есен.
- Ракија: Жесток пијалак, најчесто од грозје, кој се служи со салати и месо.
- Вино: Особено од Тиквешкиот регион.
- Традиционални јадења: Бурек, ќебапи, пастрмалија и чорби.
Кафаната како институција
За оние што сакаат да ја почувствуваат душата на земјата, препораката е јасна – правец во најблиската кафана. Митко Панов, филмски режисер, за CNN објаснува дека опстојувањето на кафанските музичари е симбол на истрајноста на македонската култура.
„Многу земји веќе ја изгубија својата изворна забава. На колку места во САД можете да отидете во кафуле, да имате жива музика, да му платите на човекот и да му речете: ’Испеј ја оваа песна, затоа што ја сакам‘?“, прашува Панов.
Скопје: Град на контрасти
Главниот град Скопје е опишан како мешавина од брутализам (по земјотресот од 1963), вековни отомански дизајни во Старата чаршија и понов неокласицизам. Чаршијата е претставена како лавиринт каде може да се најде сè – од свежи производи до антиквитети.
За авантуристите, тука се жичарницата до Водно и кањонот Матка со неговите пештери кои наликуваат на сцени од Марс.
Заклучокот на CNN е дека Македонија нуди „повеќеслојно рурално искуство со најубавите природни пејзажи што некогаш ќе ги видите во толку мала земја“.
