Надежите за брз крај на војната во Украина се судрија со скептицизмот на западните сојузници. Европските партнери, заедно со Канада и Јапонија, изразија сериозна загриженост во врска со американскиот план за запирање на руско-украинскиот конфликт, оценувајќи дека документот „бара дополнителна работа“. Иако планот содржи елементи суштински за мир, спорни остануваат предлозите за промена на границите и ограничувањата на украинската воена моќ.
Во обид да се усогласат ставовите пред истекот на роковите, безбедносни претставници од Велика Британија, Франција, Германија, САД и Украина утре (недела) ќе одржат итна средба во Женева, Швајцарија, за понатамошни разговори.
Заеднички став од Г20: „Границите не смеат да се менуваат со сила“
Реакцијата на сојузниците беше официјализирана преку заедничка изјава на самитот на Г20 во Јужна Африка. Документот го потпишаа лидерите на Канада, Финска, Франција, Ирска, Италија, Јапонија, Холандија, Шпанија, Велика Британија, Германија и Норвешка, како и двајца високи претставници на ЕУ.
Во изјавата јасно се дефинираат црвените линии на сојузниците:
„Веруваме дека нацртот е основа која бара дополнителна работа. Подготвени сме да се ангажираме за да осигуриме дека идниот мир ќе биде одржлив. Јасни сме во принципот дека границите не смеат да се менуваат со сила,“ се вели во соопштението.
Дополнително, сојузниците се загрижени за предложените ограничувања на украинските вооружени сили, предупредувајќи дека таквиот потег би ја оставил Украина „ранлива на идни напади“. Тие потсетија и дека сите елементи поврзани со ЕУ и НАТО бараат согласност од земјите-членки на овие организации.
Што предвидува контроверзниот план?
Деталите од американскиот мировен план, кои протекоа во јавноста, откриваат зошто Киев и европските партнери се вознемирени. Предлогот вклучува болни компромиси за Украина:
- Повлекување и територијални отстапки: Се предлага украинските трупи да се повлечат од делот на источниот регион Доњецк што моментално го контролираат. Русија де факто би ја задржала контролата врз Доњецк, Луганск и полуостровот Крим (анектиран во 2014 година).
- Замрзнување на фронтот: Границите во јужните региони Херсон и Запорожје, кои се делумно окупирани од Русија, би се замрзнале долж моменталните борбени линии.
- Воени ограничувања: Украинската армија би била ограничена на максимум 600.000 припадници. Како компензација, европски борбени авиони би биле стационирани во соседна Полска.
- Безбедносни гаранции и НАТО: Киев би добил „сигурни безбедносни гаранции“, иако деталите не се прецизирани. Се очекува Русија да не ги напаѓа соседите, но и НАТО да не се шири понатаму.
- Рехабилитација на Русија: Планот сугерира „реинтеграција на Русија во глобалната економија“ преку укинување на санкциите и покана за нејзино враќање во групата Г7, која повторно би станала Г8.
Ултиматумот на Трамп и дилемата на Зеленски
Американскиот претседател Доналд Трамп постави рок до 27 ноември за Украина да го прифати планот од 28 точки. Тој во петокот изјави дека на Зеленски „ќе мора да му се допаднат“ предлозите, бидејќи во спротивно војната ќе продолжи.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски ја опиша ситуацијата како „еден од најтешките моменти во нашата историја“.
„Земјата може да се соочи со многу тежок избор: или губење на достоинството, или ризик да се изгуби клучниот партнер,“ предупреди Зеленски, иако вети дека ќе работи „конструктивно“ со Американците.
Како одговор на дипломатскиот притисок, Зеленски објави дека неговиот шеф на кабинет, Андриј Јермак, ќе го предводи украинскиот преговарачки тим за идните мировни разговори.
Путин: Подготвени за флексибилност, но и за борба
Од другата страна, рускиот претседател Владимир Путин потврди дека Москва го добила американскиот план и го оцени како можна „основа“ за решение.
Путин изјави дека Москва е подготвена да „покаже флексибилност“, но истовремено порача дека е подготвена да продолжи со борбите доколку е потребно. Руските трупи во последните месеци бележат бавен напредок во југоисточниот дел на Украина, и покрај големите загуби.
