Американското ФБИ соопшти дека пронашло илјадници нови документи поврзани со атентатот на поранешниот претседател Џон Ф. Кенедии откако претседателот Доналд Трамп побара декласификација на разузнавачките и полициските документи за неговиот атентат во 1963 година, ФБИ објави во соопштението дека извршило нови претреси за досиејата откако Трамп потпишал извршна наредба поврзана со декласификација во текот на неговата прва недела на функцијата во јануари.
Акцијата доведе до попис и дигитализација на околу 2.400 документи кои претходно не биле поврзани со досието за атентатот Кенеди, соопшти ФБИ. „ФБИ испрати известувања за новооткриените документи и работи на нивно пренесување во Националниот архив (НАРА) за вклучување во тековниот процес на декласификација“, соопшти ФБИ.
Канцеларијата на директорот за разузнавање (ДНИ) минатата недела испрати предлози до Трамп за тоа кои доверливи документи за атентатот треба да ги објави, рече портпаролот. Канцеларијата не соопшти детали за планот, ниту пак кажа кога ќе бидат објавени документите.
Фасцинацијата од атентатот на ЏФК, како што го нарекуваат 35-тиот претседател на САД, продолжува и шест децении по самиот настан. Трамп, кој се врати во Белата куќа во јануари, на кампањата вети дека ќе ги декласифицира документите за атентатот.
Бројни теории за атентатот
Убиството на Кенеди во тексашкиот град Далас му се припишува само на еден напаѓач – Ли Харви Освалд. Министерството за правда и неколку други федерални агенции го потврдија тој заклучок во следните децении. Но, анкетите покажуваат дека многу Американци веруваат дека неговата смрт е резултат на поширок заговор.
Ли Харви Освалд, поранешен маринец кој служел во американската армија, беше обвинет за убиство на претседателот Кенеди. По атентатот, Освалд беше уапсен и обвинет за убиство на полицаецот Џ.Д.Типит, кој беше убиен неколку минути по атентатот на Кенеди. Освалд ја негираше својата вмешаност, изјавувајќи дека е невин. Два дена по атентатот, додека бил транспортиран од градскиот затвор во окружниот затвор, Освалд бил застрелан од Џек Руби, сопственик на ноќен клуб во Далас.
The FBI says it has found thousands of lost files related to the assassination of JFK after Trump signed an executive order in January for the files to be declassified.
Sky's @Shamaan_SkyNews reports⬇️https://t.co/D9mrpeGHgS
📺 Sky 501, Virgin 602, Freeview 233 and YouTube pic.twitter.com/na1GtR6oaW
— Sky News (@SkyNews) February 12, 2025
По атентатот, претседателот Линдон Б. Џонсон ја формираше Ворен комисија, официјално позната како Претседателска комисија за истражување на атентатот на претседателот Кенеди. Комисијата заклучи дека Освалд дејствувал независно во атентатот на Кенеди. Сепак, многумина ги оспорија овие заклучоци, што доведе до бројни теории на заговор.
И покрај официјалните заклучоци, многу Американци веруваат дека атентатот е резултат на заговор. Анкетите покажаа дека голем процент од граѓаните се сомневаат во официјалната верзија на настаните. Теориите вклучуваат наводна вмешаност на ЦИА, мафијата, кубанската или советската влада, па дури и самиот Линдон Џонсон.
Изборот на Трамп да раководи со Министерството за здравство и човечки услуги, Роберт Ф. Кенеди Јуниор, исто така, рече дека верува дека неговиот татко бил убиен од повеќе напаѓачи, тврдење што е спротивно на официјалните наоди.
Документите можеби откриваат детали за возбудлив момент во американската историја, но историчарите велат дека не се очекува да поддржат ниту една од теориите на заговор околу атентатот на Џ.Ф.К во Далас во 1963 година.
„Се сомневам дека нема да добиеме ништо премногу драматично во објавените документи или нешто што фундаментално ќе го промени нашето разбирање за она што се случи во Далас“, рече Фредерик Логевал, професор по историја на Харвард и еден од четворицата историчари интервјуирани од Ројтерс. Тој додаде дека е подготвен за изненадувања.
Едно од откритијата што може да ги содржат документите е дека ЦИА знаела повеќе за Освалд отколку што претходно тврдеше. Документите кои откриваат дека ЦИА не доставила разузнавачки информации до ФБИ би можеле да бидат „голема приказна“, рече Џералд Познер, автор на книгата за атентатот во која се заклучува дека Освалд дејствувал сам.
„Прашањето за мене не е дали ЦИА била соучесник, туку дали ЦИА била несовесна“, додаде Познер. Познер рече дека остануваат прашањата дали ЦИА знаела за посетите на Освалд во Мексико Сити шест недели пред атентатот. За време на тоа патување, Освалд отишол во советската амбасада.
Познер додаде дека неговите главни прашања за 2.400-те нови документи се: Кои се тие и како на ФБИ му биле потребни 62 години да ги најде?
Барбара Пери, еден од директорите на претседателската студиска програма за усна историја во Центарот Милер, рече дека ЦИА можеби го следела Освалд. „ФБИ сигурно го стори тоа, но тие не собраа два и два заедно“, рече Пери. „Но, тоа не беше заговор што се однесува до ЦИА или ФБИ или која било трета земја.
Објавувањето на документите, колку и да е обемно, најверојатно ќе остави одредени противречности во информациите за атентатот, смета Алис Л. Џорџ, автор на книгата „Атентатот на Џон Ф. Кенеди: политичка траума и американска меморија“.
„Не можам да замислам документ кој би ги убедил (теоретичарите на заговор) дека Освалд дејствувал сам“, рече Џорџ. „А особено меѓу луѓето кои се длабоко нурнати во тој начин на размислување.
