Американскиот производител на роботски правосмукалки iRobot, најпознат по својот производ Roomba, е на работ на банкрот. Иако падот на продажбата е една од причините, клучна улога во финансискиот колапс на компанијата одиграа владините регулатори кои ја блокираа нејзината продажба на технолошкиот гигант Amazon, пишува Reason.
Приказната започна во август 2022 година, кога Amazon објави дека постигнал договор за купување на iRobot за 1,65 милијарди долари. Со ова преземање, Amazon имаше намера дополнително да го зајакне своето присуство на пазарот на паметни домови, откако претходно ја купи компанијата Ring, позната по своите паметни видео ѕвончиња.
Регулатори од двете страни на Атлантикот
Сепак, плановите наидоа на пречки. Следниот месец, Федералната трговска комисија на САД (FTC) започна истрага за спојувањето. Дополнителен притисок создаде сенаторката Елизабет Ворен, која, заедно со неколку демократски претставници, испрати писмо до тогашната претседателка на FTC, Лина Кан, во кое побараа да се искористат сите овластувања за да се спречи трансакцијата.
„FTC треба да го искористи својот авторитет за да се спротивстави на трансакцијата Amazon-iRobot“, се вели во писмото.
Пратениците тврдеа дека Амазон, наместо да се натпреварува на пазарот, се обидува да си купи пат за доминантна позиција.
„Наместо да се натпреварува на фер пазарна основа врз сопствените заслуги, Amazon следи позната антиконкурентска тактика: го користи својот огромен пазарен удел и пристап до капитал за купување или потиснување на популарни производи“, предупредија тие. Во тоа време, iRobot држеше огромни 75% од пазарот на паметни правосмукалки.
Набрзо се вклучи и Европската комисија, започнувајќи сопствена истрага. Европските комесари изразија загриженост дека спојувањето „може да ја ограничи конкуренцијата на пазарот на роботски правосмукалки“. Тие предупредија дека „Amazon би можел да има можност да ги исклучи конкурентите на iRobot“ од сопствената платформа за онлајн продажба или „да го намали нивниот пристап до неа“.
Пад по раскинувањето на договорот
Соочени со регулаторни пречки, Amazon и iRobot го објавија раскинувањето на нивниот договор во јануари 2024 година, заклучувајќи дека „нема пат до регулаторно одобрување во Европската Унија“. За iRobot, тоа беше почетокот на крајот. Компанијата веднаш објави отпуштање на 31% од својата работна сила, а претходната година ја заврши со загуба од 285 милиони долари.
Оттогаш, ситуацијата само се влоши. Во март, компанијата објави дека „постои значителен сомнеж во способноста на компанијата да продолжи како континуирана компанија најмалку 12 месеци“.
Минатата недела пристигнаа уште лоши вести: „Минатата недела, последната преостаната договорна страна во потенцијална трансакција за продажба се повлече од процесот по долг период на ексклузивни преговори и во моментов не сме во напредни разговори со никакви алтернативни договорни страни за потенцијална продажба или стратешка трансакција“, се вели во регулаторното барање.
Доколку ситуацијата не се подобри, додаде, „можеби ќе бидеме принудени значително да ги намалиме или да ги прекинеме операциите и веројатно ќе побараме заштита од банкрот“.
Што значи банкротот за сопствениците на Roomba?
По веста, цената на акциите на iRobot падна за 33%. Доколку компанијата навистина банкротира, тоа ќе биде голем удар за 50-те милиони клиенти ширум светот кои ги купиле нејзините производи.
Како што објави ZDNet претходно оваа година, „постојните модели на Roomba ќе продолжат да работат, но ќе бидат офлајн и ќе имаат ограничена функционалност“.
Сопствениците ќе останат без поддршка за корисници, резервни делови и критични ажурирања на софтверот.
Пазарот се промени
Едно прашање е дали регулаторната интервенција воопшто била неопходна. Дури и ако Amazon го купеше iRobot и го промовираше Roomba на врвот на резултатите од пребарувањето, клиентите сè уште ќе имаа слобода на избор. Трговските синџири рутински ги фаворизираат своите приватни марки, а пазарот на роботски правосмукалки сега е дом на десетици компании.
Уште повеќе, Roomba повеќе не е доминантна сила каква што беше некогаш.
„Иако iRobot ја задржува својата водечка позиција во Северна Америка, неговите глобални испораки се намалија за 6,7% во 2024 година, а неговиот пазарен удел падна за 2,6%, што резултираше со вкупен удел од 13,7%“, напиша Пол Ламкин за Forbes во март. Тој додаде дека „компанијата се бори да остане во чекор со брзорастечкиот конкурентски пејзаж“ и дека е прашање дали новата линија на производи ќе помогне.
