На самитот во Тирана насловен „Нашиот пат кон ЕУ“, премиерот Христијан Мицкоски испрати јасна порака до европските партнери: Македонија испорачува реформи и очекува вреднување според заслугите, а не според билатералните спорови. Тој истакна дека земјата е регионален лидер во искористувањето на европските фондови, стапувајќи на сцената како прва држава што го операционализираше Инструментот за реформи и раст и доби пред-финансирање.
Во своето обраќање, премиерот нагласи дека суштината на евроинтеграцијата мора да биде испораката на резултати, а не политичките пречки кои траат со децении.
Крај на исклучоците: Билатералните спорови не смеат да бидат критериум
Мицкоски беше директен во својот став дека билатералните проблеми ја губат смислата како критериум за членство. Тој потсети дека Македонија е во овој процес повеќе од 25 години, а статус на кандидат има веќе две децении.
- Опасност од преседан: Премиерот предупреди дека кога еднаш ќе се воспостави исклучок како правило, тој станува стандард на кој подоцна можат да се повикуваат и други земји членки.
- Фокус на испорака: За Владата, клучен е системот на испорака и реформи, бидејќи само така државата може да биде компетитивна и прва да стигне до целта.
Реализација на реформите: Два услови остануваат „црвена линија“
Во однос на развојната агенда, Мицкоски најави интензивна работа по завршувањето на локалните избори, очекувајќи реализација на 8 до 10 од вкупно 12 преостанати чекори до крајот на оваа или почетокот на следната година.
Сепак, два услови остануваат проблематични и Владата нема намера да ги исполни во овој момент поради заштита на стандардот на граѓаните и политичката реалност:
- Субвенции за струја: Владата одбива да ја укине субвенцијата за електрична енергија, бидејќи проценките покажуваат дека тоа би довело до поскапување на сметките за граѓаните за најмалку 35 до 40 проценти.
- Изборен законик: Адаптацијата на овој законик е блокирана поради политичките тактики и филибастеринг во рамките на Парламентот.
Финансиска инјекција и инфраструктурни проекти
Планот за раст веќе дава конкретни финансиски резултати. Досега се исплатени околу 24 милиони евра (комбинација од заеми и грантови) за поддршка на дигиталните услуги и енергетската ефикасност. Завршувањето на натамошните реформски чекори ќе отклучи дополнителна поддршка од над 134 милиони евра.
Вкупната вредност на тековните проекти преку Планот за раст изнесува околу 1,1 милијарда евра, од кои половина милијарда се грантови. Клучните проекти вклучуваат:
- Гранични премини: Модернизација на „Деве Баир“, „Блаце“ и „Богородица“ (иницијатива Зелени ленти).
- Дигитализација: Проект WiFi4WB во 63 општини и изградба на национална антена за вештачка интелигенција.
Марта Кос: Заштеда од 62 милиони евра преку СЕПА
Еврокомесарката за проширување, Марта Кос, порача дека местото на Западен Балкан е во ЕУ со полни права. Таа го истакна значењето на приклучувањето кон единствената еврозона за плаќања (СЕПА), нагласувајќи дека само по овој основ, Северна Македонија ќе заштедува 62 милиони евра годишно преку поевтини трансакциски трошоци.
