Најголемиот остров во светот, земја со чудесна природа, парадокси и контрасти. Во Гренланд, арктичкиот живот го делат Инуитите и потомците на скандинавските доселеници повеќе од еден милениум. Островот со векови бил управуван од Данска, додека на референдумот во 2008 година, мнозинството Гренланѓани избрале поголема автономија, па сега и официјално е автономна данска територија.
Ќе видиме дали на некој иден референдум ќе ги остварат топлите (или ладни?) соништа на Доналд Трамп и ќе гласаат за припојување кон САД, но имаат долго пријателство со таа земја и – договор за одбрана. За време на Студената војна, Американците овде изградија антитурски воени бази, но во денешно време тие се почесто истражувачки станици, пишува Punkufer.
Гренланд е уживање за геолозите и климатолозите, но и за сите љубители на различни патувања, на кои дебелиот минус не може да им го расипе искуството на спектакуларната природа испреплетена со поларната светлина и посебната култура што лебди со овој остров на прагот на Арктикот. .
Површината на Гренланд е 2.166.086 квадратни километри, додека Македонија е близу 25.436 км2, што ја прави нашата земја околу 1,5% од големината на Гренланд.
Зошто Гренланд не е континент?
И покрај импресивната големина од два милиони и речиси двесте квадратни километри, најголемиот остров на Земјата не е континент бидејќи не се наоѓа на сопствената тектонска плоча, туку е продолжение на канадскиот штит, па географски всушност е дел од северноамериканскиот континент.
Дали Гренланд е само мраз?
Дури 80 отсто од земјиштето на Гренланд е под мраз, а обработливото земјиште сочинува помалку од 1 отсто од островот. Ледената покривка на Гренланд е втора по големина во светот, а поголема е само онаа на Антарктикот. На некои места ледената покривка е дебела повеќе од 3 и пол километри.
Најголемиот национален парк во светот
Целиот североисточен Гренланд е национален парк – најголемиот во светот по површина. Основан во 1974 година и заштитен во сегашниот обем од 1988 година, тој е засолниште за дивиот свет на Арктикот и пристапот мора да биде дозволен од владата на Гренланд.
Покрај тоа, дури три од особеностите на Гренланд се вклучени во списокот на заштитено наследство на УНЕСКО: глечерот Ilulissat Icefjord, Kujataa на југот на островот, кој ја зачувува нордиската и инуитската земјоделска култура и поларните ловишта на Инуитите во Aasivissuit – Областа Ниписат.
Најчист воздух и најчиста вода
Токму благодарение на мразот и ледените услови во кои дури и современиот човек мора да живее поинаку, Гренланд може да се пофали со најчистиот воздух и најчистата вода на светот.
Кога луѓето пристигнале во Гренланд?
Ареолозите пронајдоа докази за живеење на луѓе на Гренланд кои датираат од пред 4.500 години. Постарите изумрени култури биле заменети со Инуитите кои се населиле овде пред околу илјада години. Денес, околу 90 проценти од населението се декларира како Инуити – Калалит (Западно Гренланѓани), Инуггит (Северозапад) или Иит (Исток).
Зошто Гренланд се нарекува така?
Гренланд или на дански Греонланд значи „Зелена земја“ што „звучи погрешно“. Легендата вели дека ова име го добил првиот Европеец кој се доселил овде во 10 век, односно кој бил осуден на егзил и решил да ја отслужи казната овде, Ерик Црвениот, го смислил ова име за подобро да го рекламира нова земја и да привлече што е можно повеќе новодојденци.
Но, всушност, без разлика дали Ерик имал или не талент да продава мраз на Викинзите, јужниот дел на Гренланд каде што се населил Црвениот Ерик е всушност прилично зелен за време на краткото лето на Гренланд… и полн со цвеќиња.
Со извинување што почнувам со европското име, на почетокот како грешка звучи и инуитското – Инуит Нунат. Имено, тоа значи – земја на луѓето. Денес, Гренланѓаните го прифатија името „Kalaallit Nunaat“, што значи „земја на Гренланѓаните“.
Најретко населената област на Земјата
На Гренланд живеат нешто помалку од 60.000 луѓе и не е тешко да се види без да се смета дека тоа е едно од најретко населените места на Земјата со приближно 0,03 луѓе на квадратен километар, за среќа само во статистиката.
Само еден град не е на брегот
Повеќето жители живеат во градовите на попријатниот западен брег. Единствениот град кој не е на брегот е Кангерлусуак, чие име значи „голем фјорд“ и се наоѓа – на крајот на голем фјорд, на речиси 160 километри од брегот. Овде, вториот меѓународен аеродром на Гренланд, покрај оној во Нук, е многу важен бидејќи Кангерлусуак, иако е постуден од брегот, има дури 300 ведри денови годишно. Можете да стигнете до Гренланд само од Данска или Исланд.
Главниот град има три семафори, другите – ниту еден
Главниот град Нук има околу 17.000 жители, и многу карактеристики на модерните западни градови, но и некои гренландски особености. Еден од нив секако се продавниците „од игла до локомотива“, но со арктички знак. Значи, кога веќе ќе земете зеленчук за супа и 20 ќебиња сушена соба, по пат земете и руно и пушка за мечки.
Гренландските куќи се многу живописни и се издвојуваат од пејзажот обоен во живи бои. Оваа традиција потекнува од колонијалната ера, кога секоја боја имала значење и ја откривала функцијата или целта на куќата. И денес куќите се обоени во исти бои, но сопствениците можат слободно да ги изберат.
Во Нуук има само три семафори (четири ако го броите оној на влезот во тунелот), што доволно говори за речиси непостоечката важност на автомобилскиот сообраќај на овој остров. Регистрирани се помалку од седум илјади автомобили, а со нив никаде не се оди надвор од градовите.
Најдолгиот пат го изгради Фолксваген
На Гренланд има 150 километри патишта, од кои само 60 километри се асфалтирани. Најдолгиот патен дел на Гренланд е долг само 35 километри. Се протега од истражувачката станица Келивил преку Кангерлусуак до Ледената покривка на Гренланд. Патот го изгради Фолксваген за да обезбеди пристап до својата тест база.
