Уникатен примерок од мраз, стар можеби повеќе од 1,5 милиони години, пристигна во Велика Британија. Научниците ќе го стопат за да ѕирнат длабоко во климатското минато на нашата планета и да откријат клучни информации за кои велат дека би можеле да го „револуционизираат“ нашето разбирање за климатските промени.
Тоа е стаклен цилиндар од најстариот мраз на Земјата, издупчен длабоко под огромната антарктичка ледена покривка. Содржи илјадници години од историјата на Земјата, временска капсула што чека да биде отворена. На тимот на BBC News му беше дадена можност да влезе во комората за замрзнување на Британското антарктичко истражување во Кембриџ, каде што овие скапоцени кутии мраз се чуваат на температура од -23°C.
Посета на ледениот трезор
„Ова е сосема непознат период во историјата на нашата планета“, вели д-р Лиз Томас, раководител на истражувањето на ледените јадра. Пред да бидат испратени во Европа, јадрата биле складирани во ледена пештера на Антарктикот.
Постојат строги правила за влегување во комората. Црвени предупредувачки светла трепкаат над вратата, а внатре има итен излез. Носејќи подлошки од комбинезон, чизми и ракавици, можете да останете внатре максимум 15 минути. Студот е толку интензивен што електронскиот затворач на камерите на новинарите на Би-Би-Си замрзнал целосно.
Што крие древниот мраз?
Во текот на следните неколку недели, тим предводен од д-р Томас полека ќе го стопи овој макотрпно добиен мраз. Ова ќе ослободи древна прашина, вулканска пепел, па дури и ситни алги, дијатомеи, кои биле заробени кога водата се претворила во мраз. Од овие честички, научниците ќе читаат информации за ветровите, температурата и нивото на морето пред повеќе од милион години.
Течноста потоа ќе се спроведува со цевки до машини во соседната лабораторија, едно од ретките места во светот опремени за ваков вид анализа. Тимот ќе користи масен спектрометар за мерење на повеќе од 20 елементи и метали во трагови, вклучувајќи ретки земјини елементи, морски соли и индикатори за древни вулкански ерупции.
Извлекувањето мраз од Антарктикот беше огромен, мултимилионски меѓународен потфат. Вкупно беа дупчени 2,8 километри мраз, висина на осум Ајфелови кули. Потоа мразот бил исечен на блокови од еден метар и транспортиран прво со брод, а потоа со камион-ладилник до Кембриџ. Примероци добиле и институции во Германија и Швајцарија.
Инженерот Џејмс Вил, кој учествувал во екстракцијата на мраз во близина на италијанско-француската база Конкордија, го опишал искуството како неверојатно. „Држењето на ова парче историја во рацете, внимавајќи да не го испуштите, било навистина посебно чувство“, рече тој.
Мистеријата на променливиот ритам на ледените доба
Научниците се надеваат дека овој мраз ќе им помогне да разберат мистериозна промена позната како транзиција на средниот плеистоцен, која се случила пред околу 800.000 до 1,2 милиони години. Во тоа време, ритамот на наизменични топли и ладни ледени периоди одеднаш се променил – од циклус од 41.000 години во циклус од 100.000 години. Причината за оваа промена е едно од „највозбудливите нерешени прашања“ во климатологијата, забележува д-р Томас.
Тимовите може да најдат и докази за период од пред повеќе од 800.000 години кога концентрациите на јаглерод диоксид биле природно високи, можеби дури и повисоки од денес. „Нашиот климатски систем поминал низ толку многу промени што треба да се вратиме во времето за да ги разбереме овие процеси и различните пресвртни точки“, објаснува таа.
Разликата помеѓу тогаш и сега е што денешното брзо зголемување на стакленичките гасови во текот на изминатите 150 години е предизвикано од човековата активност. Ова нè води во непознатото, но научниците веруваат дека записите заклучени во мразот би можеле да ни дадат важни насоки за иднината.
