ПО викенд интензивни разговори во Женева, американските и украинските претставници објавија значителен напредок во изготвувањето мировен план за ставање крај на војната со Русија. Сепак, тие не открија детали за тоа како планираат да ги решат длабоките несогласувања меѓу Москва и Киев, а европските сојузници остануваат претпазливи, објавува „Фајненшл тајмс“.
Претседателот на САД, Доналд Трамп, беше првиот што изрази оптимизам. „Дали е навистина можно да се постигне голем напредок во мировните преговори меѓу Русија и Украина??? Не верувајте додека не го видите, но можеби се случува нешто добро“, објави тој на својот профил на социјалните мрежи „Truth Social“ во понеделник наутро. Неговиот државен секретар, Марко Рубио, беше уште поотворен, велејќи по разговорите во неделата дека е постигнат „огромен“ напредок и дека е „многу оптимист“ дека наскоро ќе се постигне договор. Тој додаде дека конечниот текст мора да биде одобрен од Зеленски и Трамп пред да може да се испрати во Москва.
Скратен план, остри реакции
Според извори запознаени со дискусиите, мировниот план е намален од 28 на 19 точки. Иако не е јасно што е скратено, познато е дека европските лидери претходно изразија загриженост за деловите поврзани со санкциите и замрзнатите руски средства, сметајќи ги за надлежност на ЕУ. Притисокот на САД за прекин на конфликтот веќе се одрази на пазарите, при што европските акции за одбрана паднаа за повеќе од 2 проценти во понеделник.
Во заедничка изјава, САД и Украина ги опишаа разговорите како „конструктивни“, но загриженоста зад сцената расте. Финскиот претседател Александар Стаб ги нарече разговорите „чекор напред“, но предупреди дека „големите прашања остануваат нерешени“.
Јасни пораки од Брисел и Москва
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, изјави дека три елементи се клучни: „Прво, границите не можат да се менуваат со сила. Второ, како суверена нација не може да има ограничувања за украинските вооружени сили и трето, централната улога на Европската Унија во обезбедувањето мир за Украина мора целосно да се одрази“.
Всушност, оригиналниот план премина неколку украински „црвени линии“, вклучувајќи го и предавањето на остатокот од покраината Донецк. Од друга страна, Кремљ тврди дека не добил никаков официјален резиме од разговорите. Портпаролот Дмитриј Песков рече дека оваа недела не се планирани средби меѓу американски и руски претставници.
Поделби во Вашингтон и европската контрапонуда
Целиот дипломатски процес беше обележан со збунувачки пораки од Вашингтон. Откако изврши притисок врз Украина да го прифати договорот, Трамп рече дека планот не е „конечна понуда“ на Америка, а Рубио наводно се обидел да се дистанцира од предлогот, само за да го поддржи неколку часа подоцна.
Планот предизвика и поделби меѓу републиканците. Додека влијателни сенатори како Мич Меконел и Линдзи Греам го критикуваат, други како Ерик Шмит го бранат „реалистичниот“ пристап на Трамп. „Владимир Путин е убиец, силувач и платен убиец и не треба да правиме ништо за да се чувствува како да победил тука“, беше суров сенаторот Том Тилис. „Секој договор мора да биде договор што го сака народот на Украина“.
Во меѓувреме, европските дипломати, загрижени дека Трамп може да ја повлече американската поддршка, се подготвуваат за нови состаноци. „Се обидуваме да смислиме нешто што ќе помине како контрапонуда“, рече еден дипломат. Покрај американските и украинските претставници предводени од Андриј Јермак, на состаноците во Женева учествуваа и советници за национална безбедност од Франција, Германија, Обединетото Кралство и ЕУ.
