Од утре започнува примената на новиот Систем за влез и излез на дел од надворешните гранични премини на Шенген

Од утре започнува постепена примена на Европскиот систем за влез/излез (ЕЕС) на дел од надворешните гранични премини на Шенген. Новиот систем ја заменува традиционалната печатна логика во пасошите со електронски запис и биометриски податоци за сите државјани на трети земји кои влегуваат краткорочно во Шенген (до 90 дена). Целта е да се уедначат процедурите и да се скрати субјективниот дел од проверките.

Граничните служби предупредуваат на можни застои во првите недели, бидејќи собирањето отпечатоци и лице-скенирање на терен одзема време. Брзината на протокот ќе зависи од бројот на е-киосци, обученоста на персоналот и инфраструктурата на секој конкретен премин.

Секој патник од земја надвор од ЕУ при првиот влез по стапување на системот ќе биде регистриран со биографски податоци, четири отпечатоци и лицев биометриски шаблон. Системот автоматски ќе ја следи рамката „90/180“ за престој и ќе сигнализира прекорачувања. При следни влезови и излезови, процесот ќе се скрати на верификација на веќе внесените податоци, со што се очекува побрз проток. ЕЕС не се однесува на државјани на ЕУ/Шенген и носители на долгорочни дозволи; тие ќе продолжат по досегашните канали.

Рол-аутот ќе биде фазен: во првите 30 дена земјите членки треба да евидентираат најмалку 10% од преминувањата на надворешните граници, до 90-от ден покриеноста треба да достигне 35%, а до 180-от ден се очекува целосно евидентирање на сите влезови и излези. Според планот, од 10 април 2026 ЕЕС треба да функционира на сите копнени премини, пристаништа и аеродроми на надворешната граница на ЕУ/Шенген.

Искуството на патниците ќе зависи од типот на премин. Аеродромите со самопослужувачки киосци најверојатно ќе ја апсорбираат транзицијата полесно од копнените линии со висок сезонски притисок. Туристичките коридори и прекуграничните работни рути може да почувствуваат подолги колони додека се прибираат првичните биометриски записи. Граничните служби веќе најавуваат засилени линии и советуваат патниците да пристигнуваат порано, особено во шпиц-периоди и празници.

ЕЕС е дел од пошироката архитектура за „паметни граници“ и ќе се интегрира со системот за овластување за патување ETIAS. За државјаните со безвизен режим, комбинацијата ЕЕС+ETIAS значи дека пред патувањето се поднесува онлајн авторизација, а на граница се врши дигитален влез/излез со биометрија. За носителите на визи, проверките остануваат конзуларни, но граничното движење ќе се евидентира преку ЕЕС.