Неодамна беа објавени неколку спротивставени сигнали за тоа дали може да се постигне договор околу 6-10 јуни, кога се очекува да истече договорот потпишан во март меѓу Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) и Техеран, рече Ерусалим.
Покрај тоа, следниот состанок на Одборот на шефови на МААЕ ќе се одржи на 6 јуни.
Исламската Република и светските сили во неколку наврати почнаа посериозно да зборуваат за состаноците на одборот на МААЕ на секои три месеци.
Кога очекувањата за договор беа високи кон крајот на 2021 година и повторно во март, тоа секогаш се должеше на претпоставката дека ајатоласите би сакале договор пред состанокот на Одборот на гувернери на МААЕ.
Во јуни 2020 година, одборот го осуди Техеран, кој накратко ја наведе Исламската Република да направи голем број отстапки на инспекторите на МААЕ.
Доколку агенцијата повторно го осуди Иран на еден од последните состаноци или на претстојниот состанок на 6 јуни, ќе има поголеми шанси да го пренесе предметот до Советот за безбедност на ОН.
Ова е нешто што Техеран сака да го избегне.
Сепак, сè уште е нејасно дали иранскиот врховен водач, ајатолахот Али Хамеини е доволно решен да избегне упатување до Советот за безбедност на ОН за да направи вистински компромиси. Дали тој ќе мисли дека Советот за безбедност на ОН се заканува доволно за да направи отстапки за својата нуклеарна програма и да го оствари договорот?
Генерално, преговарачките страни се договорија за повеќето прашања уште во март.
Соединетите Држави наводно му дозволиле на Иран да чува стотици нови напредни центрифуги за збогатување ураниум на залиха наместо да мора да ги уништува.
Покрај оваа одредба, договорот во голема мера ќе наликува на оној склучен во 2015 година, според кој Иран мораше да го ограничи количеството збогатен ураниум, како и квалитетот и бројот на центрифуги што ги работи во секој момент, во замена за олеснување на санкциите.
Контроверзниот момент беше дали САД потоа ќе го отстранат Корпусот на Исламската револуционерна гарда од списокот на терористички организации и дали Техеран ќе преземе какви било обврски да не ги напаѓа американските интереси ширум светот за возврат.
Во суштина, САД се подготвени или да се вратат „чисто“ на договорот без да се осврнат на прашањето за гардискиот корпус, или да го тргнат од списокот на терористички организации во замена за обврски за ненапаѓање.
Прашањето е дали Иран ќе прифати која било од двете опции предложени од администрацијата на Бајден.
Во исто време, поделеноста за прашањето за договорот во американските политички кругови останува. На 15 март, четириесет и девет од 50-те републиканци во американскиот Сенат објавија дека нема да го поддржат новиот нуклеарен договор меѓу Иран и светските сили, објави Ројтерс. Пратениците велат дека ќе направат се што е во нивна моќ за да го осуетат договорот што не ја „целосно блокира“ способноста на Иран да се здобие со нуклеарно оружје, да ја наруши неговата програма за балистички проектили и да се спротивстави на „поддршката на Иран за тероризмот“.
Ниту еден републиканец не гласаше за нуклеарниот договор со Иран од 2015 година во времето на Барак Обама, а неколку демократи гласаа против. Конгресот има моќ да го обнови договорот од 2015 година, но веројатно нема да може да го блокира новиот, бидејќи тоа не го стори пред седум години, кога републиканците го контролираа Конгресот. Демократите сега имаат минимално мнозинство во Претставничкиот дом и Сенатот.
Надвор од преговорите за нуклеарниот договор, постои уште еден жесток противник на неговото заживување – Израел. И не е случајно што како што се приближува 6 јуни, секретарот за одбрана Бени Ганц пристигна во Вашингтон за да разговара за Иран со советникот за национална безбедност Џејк Саливан.
Дел од заканата за заживување на договорот беше надуена минатата недела од генералниот директор на МААЕ, Рафаел Гроси, кој рече дека Иран не ги дал потребните појаснувања за нелегалните траги од ураниум што ги откриле инспекторите и објаснувања за непријавените нуклеарни локации, објави Ројтерс. И времето истекува за да се најде решение – Иран и МААЕ се договорија на 5 март за серија размена на информации, по што шефот на МААЕ, Рафаел Гроси „ќе има за цел да го пријави својот заклучок до јуни 2022 година (до Бордот на гувернери на МААЕ )“, која започнува на 6 јуни, потсетува Ројтерс. Гроси пред Европскиот парламент преку видео врска изјави: „Не се обидувам да испратам алармантна порака дека сме во ќорсокак, но ситуацијата не изгледа многу добро. Иран не е подготвен да ги обезбеди информациите што ни се потребни“.
Овие прашања датираат од влегувањето на Мосад во иранските нуклеарни архиви во 2018 година, но секој пат кога Гроси јавно ги покренува овие прашања, се чини дека е сигнал дека Западот како целина го изгубил трпението и е поподготвен за конфронтација.
