Вниманието на новоизбраниот претседател Доналд Трамп вчера се врати на идејата што го фасцинираше со години – САД да ја преземат контролата врз Гренланд. На вчерашната прес-конференција во Флорида, Трамп одби да ја исклучи употребата на воена или економска сила за заземање територии од Данска, американски сојузник и членка на НАТО.
„Потребен ни е Гренланд за национална безбедност“, рече тој, тврдејќи дека Данска треба да се откаже од него за „да го заштити слободниот свет“. Тој се закани дека ќе воведе царини за Данска ако не го стори тоа.
„Тоа мора да се случи“
Greenland loves America and Trump!!! Incredible people with an equally awesome reception. They just want to be able to utilize some of the incredible resources that they have and allow themselves, their country, and their kids to flourish. pic.twitter.com/7TPz0DACKX
— Donald Trump Jr. (@DonaldJTrumpJr) January 7, 2025
Претходно во текот на денот, Трамп на социјалните мрежи објави дека потенцијалното американско стекнување на територијата на Арктикот е „договор што мора да се случи“ и објави фотографии од неговиот најстар син Доналд Трамп Џуниор, кој вчера го посети Гренланд.
„Да го направиме Гренланд повторно голем“, додаде новоизбраниот претседател.
Данска: Гренланд не е на продажба
По прес-конференцијата, Данска остро го осуди предлогот, велејќи дека најголемиот остров во светот не е на продажба. За време на неговиот прв мандат, Трамп ги охрабри своите соработници да истражуваат начини за купување на Гренланд, полуавтономна територија позната по своите природни ресурси и стратешка локација за нови бродски рути, кои се очекува да се отворат со топењето на мразот на Арктикот.
Пред неколку недели, Трамп повторно го покрена ова прашање на социјалните мрежи, тврдејќи дека „сопственоста и контролата на Гренланд се апсолутно неопходни“.
Климатските промени се клучни
Огромните ледени плочи и глечерите на Гренланд брзо се повлекуваат додека Земјата се загрева поради забрзаните климатски промени. Тоа топење на мразот може да овозможи дупчење за нафта и ископ на минерали како бакар, литиум, никел и кобалт. Овие минерални ресурси се клучни за брзо растечките индустрии кои произведуваат турбини на ветер, далноводи, батерии и електрични возила.
Поради повисоките температури, околу 28.500 квадратни километри од ледените плочи и глечерите на Гренланд веќе се стопиле во изминатите три децении, површина приближно со големина на американската сојузна држава Масачусетс.
Потенцијално вредно наоѓалиште на минерали, но и нови поморски патишта
🇵🇦🇬🇱🇺🇸🤯 pic.twitter.com/KIdUaIKVCm
— MAKS 24 🇺🇦👀 (@Maks_NAFO_FELLA) January 7, 2025
Во 2023 година, данската влада објави извештај со детали за потенцијалот на Гренланд како богато наоѓалиште на вредни минерали. Арктичкиот остров има „поволни услови за формирање на рудни наоѓалишта, вклучувајќи многу критични сурови минерали“.
Топењето на мразот на Арктикот отвора и нова стратешка, геополитичка предност – пократки и поефикасни поморски патишта. На пример, пловењето низ Арктичкото Море од Западна Европа до Источна Азија е околу 40 отсто пократко во споредба со пловењето низ Суецкиот канал. Поморскиот сообраќај на Арктикот веќе е зголемен за 37 отсто во изминатата деценија, според неодамнешниот извештај на Арктичкиот совет.
Кина покажа значителен интерес за нова рута низ Арктикот, а во ноември Кина и Русија се договорија да соработуваат за развој на арктичките поморски патишта.
„Тоа е автопат од Арктикот до Северна Америка“
Трамп постојано ги нарече климатските промени „измама“. Но, еден од неговите поранешни советници за национална безбедност, Роберт С. О’Брајан, сугерираше дека, меѓу другото, токму поради последиците од овие промени Трамп е заинтересиран Гренланд да стане американска територија.
„Гренланд е автопат од Арктикот до Северна Америка, до Соединетите држави“, изјави тој за Фокс њуз.
„Стратешки, тоа е многу важно за Арктикот, кој ќе биде критично бојно поле во иднината, бидејќи како што климата станува потопла, Арктикот ќе биде рута што може да ја намали употребата на Панамскиот канал“, додаде тој.
