Топењето на светските глечери се забрза во изминатата деценија, велат научниците, предупредувајќи дека во наредните години би можело да биде побрзо од претходно очекуваното и да го подигне нивото на морето.
Глечерите во светот, кои се важни климатски регулатори, брзо се топат како што светот се загрева.
Во првата глобална проценка од ваков вид, меѓународен тим на истражувачи откри нагло зголемување на топењето во текот на изминатата деценија, со околу 36 отсто повеќе изгубен мраз помеѓу 2012 и 2023 година отколку помеѓу 2000 и 2011 година.
Во просек, околу 273 милијарди тони мраз се губат годишно – што е еднакво на потрошувачката на вода на светската популација за 30 години, велат тие.
Наодите се „шокантни“, но не сосема изненадувачки бидејќи глобалните температури се зголемуваат со емисиите на стакленички гасови, вели Мајкл Земп, професор на Универзитетот во Цирих кој е коавтор на проценката објавена во списанието Nature.
Севкупно, истражувачите открија дека светските глечери изгубиле околу пет проценти од нивниот волумен од почетокот на векот, со големи регионални разлики кои се движат од загуба од два проценти на Антарктикот до дури 40 проценти на европските Алпи.
Земп рече дека регионите со помали глечери ги губат побрзо, а многумина „нема да го преживеат овој век“.
Истражувањето – координирано од Светската служба за следење на глечерите (WGMS), Универзитетот во Единбург и истражувачката група Earthwave – беше обид да се комбинираат теренски и сателитски мерења за да се создаде „референтна проценка“ за следење на загубата на мраз.
Земп, кој го води WGMS, рече дека набљудувањата на тимот и неодамнешните студии за моделирање сугерираат дека топењето на глечерите овој век ќе биде побрзо од проекциите во најновата проценка на климатските експерти на Обединетите нации IPCC.
„Затоа, до крајот на овој век се соочуваме со поголем пораст на нивото на морето отколку што се очекуваше претходно“, рече тој за АФП, додавајќи дека загубата на глечерите, исто така, ќе влијае на снабдувањето со слатка вода, особено во централна Азија и централните Анди.
Глечерите се вториот најголем придонес во глобалното зголемување на нивото на морето – по порастот предизвикан од ширењето на морската вода додека се загрева.
Скоро два сантиметри покачување на нивото на морето кое се припишува на топењето на глечерите од 2000 година значи дека речиси четири милиони луѓе на светските брегови ќе станат ранливи на поплави, проценуваат научниците.
„Стратегија за опстанок“
Досега помалите глечери се најголеми придонесувачи за зголемувањето на нивото на морето, но Мартин Зигерт, професор на Универзитетот во Ексетер кој не бил вклучен во студијата, рече дека истражувањето е „загрижувачко“.
Тоа е затоа што предвидува понатамошно губење на глечерите и може да покаже како огромните ледени плочи на Антарктикот и Гренланд реагираат на глобалното затоплување.
„Ледените плочи сега сè повеќе губат маса – шест пати повеќе од пред 30 години – и кога се менуваат, престануваме да зборуваме за сантиметри и почнуваме да зборуваме за метри“, рече тој.
Глечерите се клучен двигател на климатските промени предизвикани од човекот со децении, а податоците на WGMS датираат повеќе од еден век.
Во 20 век, проценките се засновале на теренски мерења на околу 500 глечери.
Неодамна, сателитите им овозможија на научниците подобро да ги следат промените во 275.000 глечери во светот користејќи камери, радари, ласери и методи за проценка на масата на Земјата.
Во јануари, Обединетите нации соопштија дека спасувањето на светските глечери е важна „стратегија за опстанок“ за планетата.
За да го направите тоа, „треба да ги намалите емисиите на стакленички гасови, тоа е едноставно толку и комплицирано“, рече Земп.
„Секоја десетина од степенот на затоплување што ја избегнуваме ни заштедува пари, ни спасува животи, не спасува од проблеми.
