Новата европска директива би можела да ја промени судската пракса и да ја заштити животната средина од понатамошно уништување.
Хрватското законодавство е исклучително недостасочно во однос на регулативите што би ја заштитиле животната средина, постојните стандарди слабо се применуваат во пракса, а кога се применуваат, судовите се исклучително благи кон сите форми на природно уништување, пишува „Јутарњи лист“.
Еден пример е кривичното дело уништување на шуми што постои во Кривичниот законик, а дури неодамна беше донесена првата пресуда во Истра за ова кривично дело во Пула. Како што напиша „Јутарњи“, станува збор за сеча на шуми во областа на парк-шумата „Рт Свети Криж“ во близина на Ровињ, заштитен дел од значајниот пејзаж на островите и морето Ровињ, во рамките на заштитената крајбрежна зона каде што сопствениците имале намера да изградат адреналински парк.
Иако станува збор за парк-шума што се наоѓа во рамките на заштитената крајбрежна зона, и покрај фактот што сопствениците се однесувале неодговорно и ги игнорирале наредбите на инспекцијата и градот и продолжиле да го сечат, пополнуваат и израмнуваат теренот, судот ги казни симболично. Можеше да му изрече максимална казна до три години затвор, но го осуди на шест месеци затвор, условно.
Зачудувачка практика
Според податоците дадени во извештајот за работата на Државното обвинителство за минатата година, уништувањето на шумите сочинува само 3,7 проценти од вкупниот број пријави за еколошки злосторства. Има многу повеќе пријави за убивање и мачење животни, а нелегалната градба е во преден план. Треба да се има предвид дека нелегалната градба, против која Хрватска се бори со децении, всушност не е кривично дело, освен во строги исклучоци кога се гради во природни паркови, на морски имот или во област што претставува заштитено културно или друго наследство.
Покрај недоволното законодавство, зачудувачка е и судската пракса, која воопшто не ја препознава големата општествена опасност кај еколошките злосторства, што се докажува со фактот дека од 90 сторители на овие злосторства осудени минатата година, само еден од нив е осуден на безусловна казна затвор, а дури и тоа била казна помала од две години. Оваа казна се однесувала на делото убивање или мачење животни.
Сето ова треба значително да се промени со спроведувањето на Директивата 2024/1203 на Европскиот парламент и на Советот за заштита на животната средина преку кривичното право, која беше усвоена минатата година.
„Моментално сме во фаза на транспонирање на Директивата што се однесува на заштитата на животната средина и природата преку кривичното право. Наскоро ќе формираме работна група што ќе мора да биде многу широка бидејќи кривичните дела наведени во таа директива се опфатни на ниво на Европската унија. Ова значи дека тие во принцип се општи, поврзани по содржина со различни оддели“, рече министерот за правда, администрација и дигитална трансформација Дамир Хабијан.
Тој додаде дека работната група за имплементација на европските стандарди, со која ќе треба да ја заштитиме животната средина, ќе ги вклучува Министерството за заштита на животната средина и зелена транзиција, Министерството за просторно планирање, градежништво и државен имот, Министерството за економија, Министерството за земјоделство, шумарство и рибарство, односно сите оние чии области се однесуваат по содржина описите на кривичните дела од Директивата.
Европска директива
Сепак, Европската директива што треба да се имплементира треба да претставува голем чекор напред. Во воведниот дел веќе се истакнува дека кривичните дела против животната средина сè повеќе ги преминуваат границите на земјите во кои се извршени и затоа треба да се обезбеди прекугранична соработка. Од земјите-членки се бара да ги заострат санкциите, да ги прецизираат дефинициите за различните видови кривични дела и да ги усогласат видовите и износите на санкциите.
Директивата конкретно се осврнува на прашањето за управувањето со отпадот, како и на сите негативни процеси што ги забрзуваат климатските промени. Се проширува и опсегот на санкции, во кој би била важна можноста за забрана на компании што извршиле дела што ја оштетуваат животната средина. Во опсегот на санкции, исто така е предвидено дека на лице осудено за кривични дела против животната средина му е привремено забрането да се кандидира за јавна функција.
