Дводневниот самит на Г20 во Јужна Африка започна во напната атмосфера, одбележан со бојкотот од страна на Соединетите Американски Држави и длабоката сенка што ја фрла војната во Украина. Додека светските лидери се обидуваат да најдат заеднички јазик, главната тема на маргините не е економијата, туку новиот мировен план на Доналд Трамп, кој предизвикува сериозни поделби меѓу сојузниците.
Отсуството на американскиот претседател на самитот остави простор за шпекулации, но неговите пораки стигнуваат гласно и јасно: времето за Украина истекува, а мирот мора да се склучи под услови кои многумина во Брисел ги сметаат за ризични.
Ултиматум од Белата куќа: „Ќе мора да му се допадне“
Доналд Трамп е уверен дека крајот на конфликтот е близу, но само доколку Киев ги прифати неговите услови. Тој постави рок до 27 ноември за украинското раководство да се изјасни по американскиот предлог.
Реториката на Трамп е бескомпромисна. Тој предупреди дека зимата ќе биде исклучително студена за Украина доколку Зеленски не побрза, најавувајќи ограничување на помошта доколку планот биде одбиен.
„Имаме план. Имаме начин да постигнеме мир. Тој ќе мора да го одобри. Ќе мора да му се допадне. А ако не му се допадне, тогаш, претпоставувам ќе треба само да продолжат да се борат и во одреден момент ќе мора да прифати нешто,“ изјави Трамп, алудирајќи на неизбежноста од компромис.
Зеленски пред историска дилема: Достоинство или опстанок?
Украинскиот претседател Володимир Зеленски не го крие фактот дека се наоѓа во незавидна позиција. Соочен со притисокот од својот најголем воен поддржувач, тој признава дека Украина е пред можеби најтешкиот избор во својата историја.
„Украина можеби ќе мора да направи исклучително тежок избор – или да го изгуби достоинството или да ризикува да изгуби клучен партнер. Или тежок план од 28 точки или исклучително сурова зима – најтешката досега – и дополнителни ризици што претстојат,“ изјави Зеленски, кој очекува наскоро да оствари директен разговор со Трамп.
Путин се заканува со „нови Купјанск“ сценарија
Од другата страна, рускиот претседател Владимир Путин изрази подготвеност за преговори, гледајќи го предлогот на Трамп како валидна основа за конечно решение. Сепак, неговата порака содржи и директна воена закана доколку Киев го одбие планот.
„Доколку Киев не сака да разговара за предлозите на претседателот Трамп… тогаш и тие и европските военоподбуцнувачи ќе мора да сфатат дека настаните што се случија во Купјанск неизбежно ќе се повторат во други клучни области на фронтот,“ предупреди Путин.
Што содржи планот? (Според американските медиуми)
Деталите што протекоа во јавноста откриваат зошто планот е толку контроверзен за Киев и Брисел:
- Територијален статус: Крим, Доњецк и Луганск би биле признаени како руски територии.
- Статус на Донбас: Киев би се откажал од контролата врз Донбас, но би ја задржал формалната сопственост и би добивал „кирија“ за регионот.
- Воени и политички ограничувања: Украина би морала да ја намали својата војска и официјално да се откаже од членство во НАТО.
- Обврски на Русија: Повлекување од другите окупирани територии, гаранции за ненапаѓање на соседите и гарантирање на извозот на жито.
- Амнестија: Сите страни би добиле амнестија за дејствијата извршени за време на војната.
Гутереш и ЕУ: Принципите не смеат да се газат
Додека Трамп и Путин наоѓаат заеднички јазик околу планот, меѓународната заедница е скептична. Европските лидери, кои се надеваат на разговор со Трамп, предупредуваат дека мирот не смее да биде во корист на Путин.
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, потсети на неповредливоста на меѓународното право: „За нас е јасно дека секое мировно решение за Украина мора да ги почитува резолуциите на Генералното собрание, кои недвосмислено наведуваат дека територијалниот интегритет на Украина мора да биде почитуван.“
