СЕРИЈА СИЛНИ земјотреси вчера ги погодија Сирија и Турција, од кои два беа посилни од 7 степени според Рихтеровата скала.
Земјотресот зад себе остави уништени градови и, според сегашните податоци, над 5.000 загинати. Непосредно пред земјотресот на небото се појави интересна појава. Станува збор за светла кои наликуваат на сеење пред бура. Овој феномен не е ништо ново, иако сè уште ги збунува научниците. Се разбира, оваа појава е и плодна почва за теории на заговор.
National Geographic пишуваше за овој феномен пред неколку години, нудејќи научни одговори за него.
Кога земјотрес со јачина од 8,1 степени според Рихтер го погоди Мексико во 2017 година, на социјалните мрежи се појавија морничави слики од зелени и сини светла на небото. Таканаречените светла за земјотреси во Мексико беа уште еден мистериозен пример на феномен што ги збунуваше експертите стотици години.
Како топчести молњи, светлата за земјотреси се релативно ретки и на научниците им е тешко да објаснат што точно се тие. Работата ја комплицира тоа што не сите случаи изгледаат исто, што предизвикува објаснувања кои се движат од едноставни молњи до НЛО и феномени од светот.
„Светлините можат да добијат многу различни форми, форми и бои“, рече Фридеман Фројнд, професор по физика на Државниот универзитет во Сан Хозе и истражувач во Истражувачкиот центар Ејмс на НАСА, во интервју за National Geographic во 2014 година.
Земјотресни светла во историјата
Фројнд и неговите колеги проучувале 65 извештаи за такви светла кои датираат од 1600 година, објавувајќи ги нивните наоди во 2014 година во списанието Seismological Research Letters.
Lightning was shooting through the sky at the same time that the 7.8 MAG earthquake hit Turkey.
Several hundred people feared dead. pic.twitter.com/hq8bL30Hnl
— Citizen Free Press (@CitizenFreePres) February 6, 2023
На пример, на 12 ноември 1988 година, луѓето пријавиле пурпурно-розова топка од светлина долж црквата Св. Лоренс во Квебек, 11 дена пред силниот земјотрес. Во Писко, Перу, светлата се појавија во форма на силни блесоци кои го осветлија небото, снимени од безбедносните камери пред земјотресот со јачина од 8 степени во 2007 година. Дури и пред земјотресот во 2009 година во Аквила, Италија, беа забележани мали пламени светлина како треперат над камените улици.
Дали овој феномен е реален?
Геолошкиот институт на САД е внимателен околу тоа дали постојат светла за земјотреси или EQL. „Геофизичарите се разликуваат за степенот до кој поединечните извештаи за невообичаени светла во моментот и во близина на епицентарот на земјотресот всушност претставуваат EQL“, вели институтот на својата веб-страница: „Некои се сомневаат дека секој поединечен извештај претставува цврст доказ за EQL, додека други мислат дека барем некои извештаи убедливо се совпаѓаат со EQL“. Фројнд е во вториот табор.
Што би можело да ги предизвика светлата?
Анализирајќи 65 светлосни инциденти во времето на земјотресот во студија од 2014 година, Фројнд и неговите колеги теоретизираа дека светлата се предизвикани од електрични полнежи кои се активираат во одредени видови карпи за време на сеизмичка активност.
„Тоа е како да вклучите батерија во Земјината кора“, истакнува Фројнд.
На пример, базалтните и магматските (габро) карпи имаат ситни дефекти во нивните кристали што би можеле да ослободат електричен полнеж во воздухот. Услови поволни за светлина постојат кај помалку од 0,5 отсто од земјотресите ширум светот, проценуваат научниците, што би објаснило зошто тие биле релативно ретки. Тие исто така забележале дека светлата за земјотрес се појавуваат почесто пред или за време на земјотресот, а не толку многу после.
Претходна студија покажа дека тектонскиот стрес го создава таканаречениот пиезоелектричен ефект, во кој карпите што содржат кварц произведуваат силни електрични полиња кога се компресирани на одреден начин. Но, една од компликациите во проучувањето на светлата за земјотреси е, се разбира, тоа што тие се непредвидливи и краткотрајни. Во обид да го заобиколат ова, некои научници се обидоа да го рекреираат феноменот во лабораторија.
Во студија предводена од физичар од Универзитетот Рутгерс во Њу Џерси и објавена во 2014 година, зрната од различни материјали – брашно, пластични дискови, гипс – создаваат скокови на напон кога се тресат.
Научниците го припишуваат овој ефект на триењето помеѓу зрната, што би било во спротивност и со пиезоелектричната теорија и со теоријата на Фројнд.
Сè додека се појавуваат спротивставени научни теории, дебатата за причините за сеизмичките светла останува отворена.
