Светот глобално го одбележува Денот на предвремено родените бебиња, момент посветен на подигање на свеста за предизвиците со кои се соочуваат најмладите и најранливите меѓу нас. Во фокусот на овогодишното одбележување е итната потреба од подобрување на здравствената грижа, но и охрабрувачките податоци за Македонија кои покажуваат значителен напредок во битката за живот на новороденчињата.
Под слоганот „Дајте им на предвремено родените бебиња силен почеток за посветла иднина“, Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) се приклучи кон глобалната кампања на Фондацијата за грижа на новороденчиња (GFCNI). Пораката е јасна: потребна е итна акција за подобрување на здравјето и благосостојбата уште од првиот здив, бидејќи силниот почеток е клучен за овие деца да го достигнат својот целосен потенцијал.
Што значи да се биде „предвремено роден“?
Медицинската дефиниција за предвремено родено бебе опфаќа секое живородено дете пред да се комплетираат 37-те недели од бременоста. Сепак, ризиците и потребите за нега варираат во зависност од гестациската возраст, па затоа стручната јавност ги категоризира овие случаи во три групи:
- Екстремно предвремено: Бебиња родени пред 28-та недела.
- Многу предвремено: Бебиња родени помеѓу 28-та и 32-та недела.
- Умерено до доцно предвремено: Бебиња родени помеѓу 32-та и 37-та недела.
Причините за ваквиот исход се различни. Бебињата може да се родат порано поради спонтано предвремено породување или, пак, поради медицинска индикација која наложува планирана индукција или ран царски рез заради заштита на здравјето на мајката или плодот.
Глобална слика: Едно од десет бебиња се раѓа прерано
Статистиките на светско ниво се алармантни. Според податоците на Светската здравствена организација (СЗО), се проценува дека едно од десет бебиња се раѓа предвреме. Само во 2020 година, бројката на предвремено родени деца достигнала 13,4 милиони.
Уште позагрижувачки е фактот што компликациите од предвременото породување се водечка причина за смртност кај децата под 5-годишна возраст. Податоците од 2019 година покажуваат дека овие компликации биле одговорни за приближно 900.000 смртни случаи.
Експертите нагласуваат дека дури три четвртини од овие трагични исходи би можеле да се спречат со примена на тековни и економични медицински интервенции.
Македонскиот успех: Позитивен тренд и намалена смртност
Наспроти глобалните предизвици, Република Северна Македонија бележи значаен напредок во оваа сфера. Според најновите податоци на Државниот завод за статистика, кои ги пренесува ИЈЗ, стапката на смртност кај доенчињата драстично опаднала во последната деценија.
- Во 2013 година, стапката изнесувала 10,2 умрени доенчиња на 1.000 живородени деца.
- За 2024 година, оваа стапка е сведена на 1,2 умрени доенчиња на 1.000 живородени деца.
Овие бројки укажуваат на јасен позитивен тренд и значително подобрување на здравствената грижа, пристапот до специјализирани медицински услуги и неонаталната поддршка во земјата. Иако Македонија, како и остатокот од светот, се соочува со фактори кои го зголемуваат ризикот од предвремени раѓања, системот покажува поголема подготвеност за справување со последиците.
Повик за акција: Неопходна е континуирана поддршка
И покрај позитивните статистики, битката не е завршена. Од ИЈЗ апелираат дека овој напредок мора да се зацврсти преку континуирани инвестиции во неколку клучни сегменти:
- Перинатална и неонатална нега: Постојано осовременување на медицинските протоколи.
- Рана детекција: Навремено откривање на ризиците уште во текот на бременоста.
- Болнички капацитети: Унапредување на условите во кои престојуваат овие кревки пациенти.
- Поддршка за семејствата: Обезбедување на практична и емоционална помош за родителите кои поминуваат низ овој тежок период.
Само со обединети напори на институциите и општеството може да се обезбеди не само преживување, туку и квалитетен живот и светла иднина за секое предвремено родено дете.
