Пратениците на Парламентот ги поздравија измените на Кривичниот законик во среда, особено оние што се однесуваат на воведување на ново кривично дело – загрозување на живот и имот од систем на вештачка интелигенција, но додека некои веруваат дека заостануваме во регулирањето на оваа област, други нагласуваат дека сме проактивни.
„Со забрзаниот развој на технологијата и зголемената употреба на алатки за вештачка интелигенција, се појави потреба од регулирање на оваа област“, рече министерот за правда, администрација и дигитална трансформација Дамир Хабиџан, презентирајќи ги законските измени.
Новото кривично дело загрозување на живот и имот од систем на вештачка интелигенција се воведува особено поради развојот на автоматизирани возила и поврзаните закани по животот, екстремитетите и имотот. Хабиџан истакна дека е многу предизвикувачко и бара обидот за регулирање на оваа област и дека со развојот на технологијата, во иднина сигурно ќе бидат потребни нови законски измени, како и воведување на нови кривични дела.
Тој нагласи дека се против прекумерните ограничувања што би го попречиле развојот на иновациите и истражувањето. „Мора да најдеме рамнотежа при регулирањето на оваа тема“, рече Хабиџан.
ХСЛС го пофали министерството, Селак Распудиќ: Можеше да се регулира порано
Дарко Класиќ (ХСЛС) го пофали министерството за размислување напред и проактивно дејствување. Од друга страна, Анте Кујунџиќ (Мост) има впечаток дека ова е само реакција на барањата на ОЕЦД, а не акција од страна на Хрватска.
Марија Селак Распудиќ (НЗ) смета дека Хрватска можела да ја регулира оваа област порано, пред Европската Унија, потсетувајќи дека еднаш предложила Резолуција за вештачка интелигенција.
Претставниците беа заинтересирани и за прашањето за одговорноста. „Кој ќе биде одговорен кога одлуката ќе ја донесе алгоритам, производителот, програмерот, сопственикот или корисникот?“, праша Ивица Бакса (НПС), кој исто така смета дека нашето законодавство заостанува зад технологијата.
„Некои велат дека доцниме, други велат дека сме рано, мислам дека сме на време. Што се однесува до утврдувањето на одговорноста, на судот ќе му биде да утврди дали одговорноста е на физичко или правно лице, тоа ќе зависи од секој случај“, одговори Хабијан.
Исто така, се зборуваше за длабока фалсификувана содржина
Во дискусијата беше истакната и големата опасност од појава на „длабока лажна“ содржина што може да предизвика штетни последици од голем обем, со оглед на тоа што е многу тешко да се разликува што е лажно.
Измените на Кривичниот законик го прошируваат и описот на кривичното дело поткуп на претставници на сите дела на активен и пасивен поткуп на централизирано и локално ниво, на ниво на ЕУ и меѓународни институции, на дела на примање и давање поткуп во и надвор од законодавниот процес, како и дела што претходат или за време на гласањето.
Дополнително, во законодавството се транспонира директивата на ЕУ за борба против трговијата со луѓе, во која се наведени нови форми на кривично дело, како што е експлоатацијата на сурогат мајчинството.
Данијела Блажановиќ (ХДЗ) особено го поздрави заострувањето на казните за овие кривични дела.
Опозицијата ги поздравува амандманите, но смета дека некои делови треба да се прецизираат.
Опозицијата ги поздравува и поддржува предложените амандмани, но се согласува дека делот што се однесува и на вештачката интелигенција и на поткупот на претставници е премногу општ и дека треба да се дефинира појасно.
„Апсолутно немаме никакви забелешки на овие амандмани, освен што сметаме дека приказната за вештачката интелигенција е премногу широко и општо изложена. Треба да биде напишана поконкретно. Што се однесува до делот што се однесува на поткуп на претставници – би било добро да се каже точно кои дејствија би биле кривични дела бидејќи се премногу широко изложени“, рече Тончи Рестовиќ во име на Клубот на СДП.
Селак Распудиќ, во име на Клубот на независни претставници, исто така ги пофали сите напори на министерството за регулирање на прашањето за вештачката интелигенција, но верува дека треба да се направи многу повеќе и дека законодавството треба да биде попрецизно. Таа, исто така, поддржува зголемени казни за трговија со луѓе и експлоатација на млади жени за раѓање деца за други, но предупредува дека, што се однесува до сурогат мајчинството, треба да се зајакне законската рамка.
„Ова нема да го реши проблемот со сурогат мајчинството, што е забрането со закон во Хрватска, но ова е прекршено кога родителите носат деца добиени преку сурогат мајка во друга земја каде што е дозволено сурогат мајчинство“, рече таа.
Клубот „Најнезависен и независен Јосип Јурчевиќ“ исто така ја поддржува борбата против политичката корупција, трговијата со луѓе и воведувањето на ново кривично дело поврзано со вештачката интелигенција. „Сепак, во случај на поткуп на претставник, не ни е јасно што точно ќе биде казнето, а во случај на кривично дело загрозување на живот и имот од страна на систем за вештачка интелигенција, не е јасно кој ќе биде одговорен“, рече Марин Милетиќ во име на Клубот.
Маријана Пуљак (Клуб на Центар и НПС) исто така вели дека треба појасно да се прецизира кој ќе биде одговорен за кривичното дело загрозување на луѓе со вештачка интелигенција – програмерот, корисникот, компанијата што го имплементирала системот или производителот.
„Оваа одредба е важна затоа што покажува дека ги препознаваме потенцијалните опасности од новите технологии, но исто така покренува и голем број прашања“, рече таа, критикувајќи го Министерството за тоа што не се консултирало со експерти од областа на вештачката интелигенција за ова прашање.
И ние можеме да ги поддржиме промените
Сето погоре наведено го поддржува и клубот „Можемо!“, кој смета дека казната треба да се прошири не само на опасностите од автономните возила, туку и на употребата на вештачка интелигенција за „дипфејкс“, ширењето лажни вести, повредувањето на луѓето со „дипфејкс“…
Тие особено го поддржуваат, изјави Сандра Бенчиќ, воведувањето кривична одговорност за правни лица регистрирани во Република Хрватска кои ќе извршат кривично дело надвор од неа. Тие исто така предлагаат изедначување на одредени даватели на јавни интереси, како што се возачите на јавниот превоз или вработените во градинките, со службени лица, како што е направено со социјалните работници.
Клубот на ХДЗ смета дека овие промени ќе овозможат понатамошно зајакнување на сите законски рамки и напредок во Република Хрватска во насока на заштита на жртвите, поефикасни судења, пократки постапки, постигнување правда и подобрување на судството.
