Десетина руски војници вооружени со автомати „Калашников“ стојат неподвижни на централниот плоштад на сибирскиот град Чита, каде температурата е близу -33 степени Целзиусови. Додека поминуваат, луѓето застануваат и зјапаат во војниците. Некои од нив прават селфи. Има добра причина зошто војниците не мрдаат. Тие се направени од мраз.
Градот Чита се наоѓа на 4830 километри источно од Москва. Локалните власти одлучија дека милитаризираните скулптури од мраз ќе бидат соодветна декорација за оваа празнична сезона – начин да се промовира патриотска нова година. Повеќето луѓе со кои разговараше тимот на Би-Би-Си го одобрија украсувањето на плоштадот.
„Ние водиме војна“, вели Татјана.
„Ова е необичен начин да се прослави Новата година“, смета Људмила. „Нормално, тие ставаа Дедо Мраз, зајаци или верверички. Но, тоа е знак за времето во кое живееме.
Људмила ја поддржува руската инвазија на Украина – иако се грижи за пријателите кои ќе бидат испратени да се борат. Таа признава дека е загрижена за тоа што се случува во Украина.
„Имаме пријатели кои се мобилизирани и испратени да се борат таму. Се грижиме за нив. Се јавуваме да видиме дали се добро. Но, што и да мислиме за нашата влада, нашата татковина е нашата татковина. Ако не ја заштитиме, кој ќе го направи тоа?”.
„Заштитете го од што? Од кого?“, ја прашува новинарот Стив Розенберг Људмила. На крајот, на 24 февруари, Русија започна целосна инвазија на Украина. Не обратно.
„Ја штитиме од нацистите. Има многу наоколу“, одговара Људмила. „ Русија е нападната на сите фронтови, вклучително и со ЛГБТ пропагандата . Тие се обидуваат да ни го наметнат ова. Ние ги отфрламе овие вонземски идеи. Ги прифаќаме руските вредности. Тешко ми е да го опишам тоа со зборови.
Стив Розенберг вели дека Русите никогаш досега не му кажале такви работи на улица. Тие никогаш не зборуваа дека се чувствуваат загрозени од „нацистите“ во Украина или за потребата да се борат за таканаречените „руски вредности“. Ова е една од најголемите промени што новинарот ги забележа во земјава годинава.
Откако воспостави целосна контрола врз рускиот медиумски пејзаж, пропагандата на Кремљ успеа да убеди многу Руси дека нивната земја сега е во некаква егзистенцијална битка со Западот.
Можеби мислите дека луѓето од Чита ќе имаат поитни грижи отколку да го одбранат нападот на „западните вредности“. Иако Сибир има огромни резерви на гас, градот Чита сè уште не е поврзан со домашната гасна мрежа на Русија. Од ридовите над градот може да се видат обрачи чад што се издигнуваат од електраните на јаглен и безбројните дрвени куќички што сè уште се загреваат со огревно дрво.
Оваа зима, удобноста и радоста се дефицитарни во Чита. Но, патриотизмот изобилува. Надвор од локалната концертна сала, стилизиран метал снешко држи руска тробојка. На плоштадот Ленин, украсената елка го дели централното место со големи знаци на буквата „З“ – симболот на „специјалната воена операција“ на Кремљ во Украина. Вестите на ТВ Чита емитуваат извештаи за локални ученици кои пишуваат празнични писма – не до Дедо Мраз, туку до руски војници во Украина.
Но, не сите во Чита ја делат оваа конкретна интерпретација на патриотизмот.
Иван Лосев живее на другиот крај од градот. Неодамна на социјалните мрежи, 26-годишниот сопственик на сауна сподели чуден сон во кој се сретна со претседателот на Украина Володимир Зеленски.
„Сонував дека сум мобилизиран и испратен во камп“, се сеќава Иван. „Одеднаш нападна украинската армија предводена од Зеленски. Сите беа заробени. Сакаа да не пукаат кога Зеленски покажа кон мене. „Ги видов вашите приказни на Инстаграм. Слава на Украина!“, рече тој. „Слава на хероите! одговорив“.
За објавување за неговиот сон – и за други коментари што ги даде на социјалните мрежи за „специјалната воена операција“ – Иван беше изведен на суд и казнет со 30.000 рубли (околу 380 фунти) за „дискредитација на руските вооружени сили“.
„Колку е поблиску падот на една империја, толку законите стануваат поглупави“, смета тој. Мислам дека тоа ќе заврши со падот на Путинова Русија.
„Патриотизмот е да ја сакаш својата земја, но да ја критикуваш за да донесе промени. Патриотизмот сака да го направи твојот град подобар за да напредува. Така што луѓето сакаат да останат таму и да живеат добро. Но, патриотизмот на Русија е да ја бомбардира Украина на парчиња . Лидерите не сакаат нашата земја да биде подобра. Тие само сакаат луѓето во друга земја да живеат полошо“.
Во центарот на градот, ледена скулптура на војник е оставена да чува автобуска станица. Веќе е темно. Се палат новогодишните светилки и фрлаат повеќебојно светло на плоштадот Ленин.
Тоа може да биде обид да се промовира празничен фактор за добро чувство. Но, како што оваа драматична година се приближува кон крајот, што точно треба да слават Русите? Секако не е мир на Земјата.
„Загрижена сум дека Русија ќе страда од она што се случува сега“, вели Маргарита. „На крајот на денот, би сакал мир. Не би сакал војни. Можеме без нив. Но, што ќе биде, ќе биде“.
