Спасувачите во оддалечените делови на Атлантскиот океан се тркаат со времето за да ја пронајдат изгубената туристичка подморница „Титан“ со пет лица во неа, пред патниците да останат без кислород, односно за помалку од 70 часа.
Подморницата е дел од мисијата што ја води компанијата „ОушнГејт“, а целта на патниците била да ги посетат остатоците на познатиот брод Титаник и да снимат што виделе на едно уникатно патување, кое сега може да ги чини живот. Подморницата сега се бара на околу 700 километри јужно од Сент Џонс, односно Њуфаундленд. Американската крајбрежна стража испрати два авиони Ц-130 Херкулес и ѝ се придружија канадски Ц-130 и авион П8 опремени со подводен сонар. Во областа се распоредени и хидролокатори.
Потврдени се имињата на дел од патниците. Меѓу нив е и британскиот милијардер, бизнисмен и истражувач Хамиш Хардинг, како и татко и син од едно од најбогатите пакистански семејства – Шахзада и Сулејман Давуд.
Не е потврдено, но силно се верува дека Стоктон Раш, извршен директор на компанијата „OceanGate“ која ја организира мисијата, се наоѓа во подморницата, а судејќи според претходната објава на Фејсбук на еден од патниците, францускиот истражувач Пол -Веројатно е и Анри Нарјолет.
Бродот „Полар принц“, кој имаше задача да ја следи подморницата, изгуби контакт со неа околу час и 45 минути откако беше лансирана во неделата.
Покрената е спасувачка операција и секоја минута е важна поради ограниченото количество кислород. Кога била лансирана, во подморницата имало доволно кислород четири дена, изјави за АП Дејвид Конканон, консултант во компанијата „ОушнГејт“. Тоа значи дека спасувачите мора брзо да работат, но огромниот океан им ја отежнува работата.
„Тоа е оддалечена област, па затоа е предизвик да се изврши пребарување таму. Ги распоредуваме сите расположливи ресурси за да бидеме сигурни дека можеме да ја лоцираме подморницата и да ги спасиме луѓето на бродот“, рече американскиот крајбрежен стражар Џон Маугер.
„Смртта е секогаш на твојот ум“
Подморницата е дизајнирана така што може да прими точно пет луѓе дневно, во неа нема столици или седишта, а патниците седат на подот, без чевли, со скрстени нозе. Има мал тоалет напред. Билетите за мисијата наречена „Titanic Dive Experience 2023“ чинат 250.000 долари и вклучуваат осумдневно патување со нуркање до потонатиот брод Титаник.
Колку е опасна оваа експедиција, сведочи и изјавата на Мајк Рајс, писател и продуцент од Њујорк кој минатата година замина на „Титан“.
„Потпишувате оградување, во кое неколку пати се наведува дека може да умрете на патувањето. На првата страница ја спомнуваат смртта три пати, така што никогаш не престанувате да размислувате за тоа. Додека влегов во подморницата, мислев дека може да биде крајот од мене“, го опиша искуството Рајс за Би-Би-Си минатата година.
„Значи, никој во оваа ситуација не е затекнат. Сите знаат во што се впуштаат“, додаде Рајс.
Новинарот на CBS, Дејвид Пог, кој беше еден од патниците минатата година, исто така го опиша своето искуство за време на патувањето.
Тој изјавил дека патниците биле „запечатени“ во внатрешноста на главната капсула со помош на завртки кои биле поставени однадвор, а кои можеле да се извадат само однадвор. Неговиот прв впечаток беше дека подморницата изгледаше „импровизирана“.
„Ја контролирате подморницата со контролер „Xbox“, а некои од деловите се всушност градежни цевки. Ако подморницата се заглави или протече, нема место за спас“, рече Пог.
Кои се луѓето во подморницата?
Засега е потврден идентитетот на тројца патници – Хамиш Хардинг, Шахзада Давуд (48) и неговиот син Сулејман Давуд (19).
Хардинг, кој живее во Дубаи во Обединетите Арапски Емирати, бил еден од експертите за оваа мисија, се вели во соопштението на компанијата „Action Aviation“ со која тој раководи. Генералниот директор на компанијата, Марк Батлер, изјави за АП дека екипажот заминал во петокот.
„Има уште многу време да се олесни спасувачката мисија, има опрема за преживување во подморницата за вакви случаи. Сите се надеваме и се молиме тој да се врати жив и здрав“, рече Батлер.
Хардинг е милијардер авантурист кој има три Гинисова рекорди, вклучувајќи го и најдолгото време поминато на целосна длабочина на океанот во брод со екипаж. Во март 2021 година, тој и океанскиот истражувач Виктор Весково нурнаа до најдлабоките длабочини на Маријанскиот Ров, а во јуни 2022 година отиде во вселената со ракетата Blue Origin.
Хардинг „со нетрпение очекуваше да направи истражување за потонатиот брод Титаник“, рече Ричард Гарио де Кајук, претседател на Клубот на истражувачи, група на која и припаѓаше Хардинг. Тој додаде дека „сите се приклучуваат со надеж дека подморницата ќе биде лоцирана што е можно поскоро“.
Во подморницата се и пакистанските државјани Шахзада Давуд и неговиот син Сулејман, се вели во соопштението на семејството испратено до агенцијата АП. Семејството Давуд припаѓа на едно од најистакнатите пакистански семејства, а нивната истоимена фирма инвестира низ целата земја во земјоделството, индустријата и здравствениот сектор.
„Многу сме благодарни за загриженоста што ја покажаа нашите колеги и пријатели и би сакале да ги замолиме сите да се молат за нивната безбедност, а во исто време да ја осигураме приватноста на семејството“, се вели во соопштението.
„Семејството е добро згрижено и се моли на Алах за безбедно враќање на нивните најблиски“, се додава во соопштението.
Шахзада Давуд е и во одборот на доверители на калифорнискиот институт СЕТИ, кој бара вонземска интелигенција.
Што можеше да тргне наопаку?
Прерано е да се каже што точно се случило со подморницата, но експертите понудија неколку најверојатни сценарија, од „заплеткување“ во урнатините на Титаник, до прекин на струја или проблем со комуникацискиот систем.
Потонатиот брод Титаник, кој се наоѓа на околу 3.800 метри на дното на океанот, е опкружен со остатоци повеќе од еден век.
„Има парчиња од него насекаде. Тоа е опасно“, изјави за Гардијан Френк Овен, пензиониран офицер на Кралската австралиска морнарица и директор на Проектот за евакуација и спасување подморници.
Контактот беше изгубен час и 45 минути откако Титан тргна на пат, што сугерира дека екипажот можеби бил близу до дното или на самото дно, рече Овен. Тој нагласува дека „Титан“ има максимална брзина од три јазли, но дека морал да успорува колку подлабоко бил.
Во случај да се заплетка, да ја загуби моќта или да ја изгуби комуникацијата, „Титан“ е опремен со тегови кои можат да се отпуштат во итен случај, создавајќи доволно потисок за да се издигне на површината. Исто така, „Титан“ има голем број сигнали, осветлување, рефлектори и друга опрема што може да ја користи на површината за да привлече внимание.
Друго сценарио е дека има истекување во самиот труп под притисок, во тој случај прогнозата не е добра, вели Алистер Грејг, професор по морски инженеринг на Универзитетскиот колеџ во Лондон.
„Ако се спушти на морското дно и не може да се врати под своја моќ, опциите се многу ограничени. Дури и ако подморницата е сè уште недопрена, ако е надвор од континенталниот гребен, има многу малку бродови што можат да одат тоа длабоко, секако не нуркачи“, додаде Грег.
Крис Пари, пензиониран заден адмирал на британската кралска морнарица, изјави за Sky News дека спасувањето на морското дно е „многу тешка операција“.
„Вистинската природа на морското дно е многу брановидна. Самиот Титаник лежи во ров. Има многу остатоци наоколу. Затоа, обидот да се најде нешто со сонар и таргетирање на областа што сакате да ја пребарувате со помош на друга подморница, е многу тешко“, рече тој.е Пари.
Истражувачот Роберт Блазиак за Би-Би-Си изјави дека условите за спасувачите ќе бидат многу тешки доколку подморницата навистина се наоѓа на дното на океанот, бидејќи атмосферскиот притисок ќе биде околу 380 пати поголем отколку на површината.
За споредба, тоа е околу 200 пати поголем притисок од автомобилска гума, вели тој, додавајќи дека токму поради тоа подморниците обично имаат многу дебели челични ѕидови.
