Приказната за Лајка – првото куче испратено во орбитата – е позната со генерации, но деталите за нејзината трагична судбина дури сега повторно излегуваат на виделина.
Зад големите научни победи стојат жртви кои се молчеле со децении.
Жртви на вселенската трка
Во средината на Студената војна, додека Соединетите Американски Држави и Советскиот Сојуз се тркаа за доминација во вселената, ниедна цена не беше превисока. Од лансирањето на првиот сателит до слетувањето на Месечината – секој чекор беше политички трофеј. Но, пред луѓето да стапнат во орбитата, животните беа тие што ги тестираа границите на преживување.
Кучиња, мајмуни и други цицачи беа испратени во вселенски модули за да се види дали живо суштество може да издржи бестежинска состојба. „Ако кучето може да го направи тоа, може и човекот“, беше логиката на тоа време, пишува Index.hr.
Последниот лет на Лајка, московската мешана раса
Меѓу овие животни беше и Лајка, мешавина од териери првично наречена Кудрјавка. Пронајдена на улиците на Москва, таа беше избрана за мисијата „Спутник 2“.
На 3 ноември 1957 година, таа беше лансирана во орбитата за да се добијат клучни податоци за ефектите од вселенските услови врз цицачите.
Но, за неа немаше враќање.
За време на лансирањето, нејзиниот срцев ритам се зголеми за трипати и се смири дури кога бродот достигна бестежинска состојба. Само неколку часа подоцна – помеѓу петтиот и седмиот час од летот – Лајка почина од комбинација на стрес и прегревање, предизвикано од дефект во нејзиниот систем за контрола на температурата.
Трагедија што беше однапред планирана
Најшокантниот дел од приказната?
Советските научници никогаш не планираа да ја вратат на Земјата.
Тие знаеја дека е осудена на пропаст.
Дури и да преживееше прегревање, нејзините резерви на кислород ќе траеја најмногу десет дена. Инженерот Евгениј Шабаров подоцна призна:
„Откако ја сместивме Лајка во капсулата и пред да го затвориме отворот, ја бакнавме во носот и ѝ посакавме безбедно патување, знаејќи дека нема да се врати.“
Доцнењата во вистината и болната реакција на светот
Кога овие детали станаа јавни децении подоцна, социјалните медиуми беа преплавени со коментари на тага и гнев.
„Ужасно е и исклучително сурово“, напиша еден корисник.
„Плачам секој пат кога ќе помислам на Лајка“, додаде друг.
„Ова ми го скрши срцето, не можам да поверувам“, гласеше друг коментар.
И покрај сè, Советскиот Сојуз во тоа време го прогласи летот на Лајка за историски успех.
Таа беше првото животно што ја орбитираше Земјата и симбол на почетокот на човечкото истражување на вселената – но зад овој научен триумф лежи судбина што сè уште боли денес.
